27 Ιουνίου 2013

Αλλού τ΄όνειρο κι αλλού το θαύμα...

Ακούυυυσατε, ακούυυυυσατε...


Την είδα στον ύπνο μου καλά! Γλυκειά, όμορφη, χαρούμενη, γελαστή! 
Κι έτσι κι έγινε!!! 
Γύρισε η φιλενάδα μου! Γύρισε πίσω κοντά μας! Μας αναγνωρίζει, μας καταλαβαίνει, μας γνέφει, μας γελάει!!!!!!!!

Τ΄ονείρατό μου νενέ -όσο κι αν και το φοβόμουν- δεν αναποδιάστηκε. Δόξα σοι ο Θεός!

Ακούυυυυυυυυυσατε, ακούυυυυυυυυυσατε...
Η φιλενάδα μου "ξύπνησε, γύρισε πίσω, τη γλύτωσε"! 
Βγήκε από εκείνη την εφιαλτική κατάσταση που δεν μας άφηνε να καταλάβουμε αν "ήταν" μαζί μας. Βγήκε εκείνη από κει, βγήκα κι εγώ να τραγουδήσω εδώ!  
Χαρείτε κόσμε, γελάστε κόσμε! Γελάω και χοροπηδώ, χαίρομαι και τραγουδώ! Και δώστου πάλι απ΄την αρχή!

Ο δρόμος που έχει μπροστά της είναι μακρύς και δύσκολος... μ΄από το να μην έχεις καθόλου δρόμο μπροστά σου καλύτερα να ΄χεις δρόμο έστω...δρόμος μετ΄εμποδίων!

Ποιος θα μου το΄λεγε, πως η σημερινή συννεφιασμένη μέρα που ξημέρωσε θα ΄κρυβε τέτοια χαρά! Μέρα και χαρά μεγάλη σήμερα! Και τι χαρά! Χαρά μεγάλη, που δεν θα ξεχάσω ποτέ! Δηλαδή που θα θυμάμαι όσο λειτουργεί αυτό το άτιμο πράγμα που λέγεται μνήμη. Θα μείνει βαθιά χαραγμένη παρέα με κάμποσες άλλες ξεχωριστές χαρές...

"Κόρη μου, σα μοιράζεσαι τη χαρά σου, χαρά είναι και χαρά μένει και πιο μεγάλη γίνεται ... μα κράτιε τη λύπη σου γιατί  όσο κι αν τη μοιραστείς λύπη μένει...  άσε που μερικοί χαίρονται με το δάκρυ σου... μα σαν το σκεφτείς αυτό... φοβάσαι και για τη χαρά σου...

Αχ... είναι φορές αλήθεια που κρατείς τη χαρά για εαυτού σου... την κρατείς για να τη γευτείς μονάχος σου σα ροσόλι μυστικό... φοβάσαι πως θα χαθεί αν τη μολοήσεις... θαρρείς πως θα κρατήσει παραπάνω... τι να είπω ... μπορεί να φοβάσαι και το μάτι... άλλο πράμα η βασκανία... το φορείς το σταυρουδάκι σου, ναι; Βρέχει, χιονίζει να μη το βγάνεις από πάνω σου κόρη μου... κακό δεν κάμει να το φορείς... και στολίδι είναι... είχα κι εγώ πάντα πάνω μου το βαφτιστικό μου...
ένα τόσο δα μικρό ήτανε... το ΄χασα όμως... λίγο καιρό πριν χάσουμε τα πάντα... τι πριν, τι μετά... θα το ΄χανα όπως τα χάσαμε όλα... μια εικόνα φέραμε κι αυτή λειψή... ή στ΄αμπέλι ήπεσε ή στη θάλασσα... σαν το πήρα χαμπάρι ήταν αργά... ήφαγα τον κόσμο αλλά τίποτα... μόνο η αλυσίδα του είχε μείνει κολλημένη στον κόρφο μου... πάνω μου... σπασμένη ανάμεσα στο μπέτη και στο πουκάμισο... κι ήθελε ο κύρης μου να με πάει στη Σμύρνη να μου αγοράσει άλλο μα δεν εφτάξαμε... μάτι μάς πήρε και τον τόπο μας... φθόνος μάς τον εστέρησε... φθόνος μάς εστέρησε την άγια τη ζωή μας... 

Αγριμονιά
H νενέ μου ήλεγε ... πως σαν κάποιος λέει κάτι με φθόνο τότε πιάνει το μάτι ... οι καλόψυχοι δεν φθονούν, δεν ματιάζουν ... εμείς για να ξορκίσουμε το μάτι και την κακογλωσσιά φυτεύγαμε έξω απ΄το σπίτι, απή(γ)ανο... ούτε γατιά, ούτε σκυλιά, ούτε ορνίθια τον πλησιάζουν... βρωμεί και τ΄αποδιώχνει... αποδιώχνει κι όλα τα φτερωτά ζούμπερα... 

Μερικές εκόβανε απήανο κι αγριμονιά 
Απήγανος
και τα εκαίγανε με λιβάνι στο θυμιατό... κι ελιβανίζανε τον αβασκαμένο να καθαρίσει λέγοντας όποιο ξόρκι ήξερε η καθεμιανή τους... άλλες ελέγανε το πάτερ ημών, άλλες το Ιησούς Χριστός νικά κι όλα τα καλά σκορπά... άλλες το τροπάρι των Αγίω Θεοδώρων..."΄Αγιοι Ανάργυροι και θαυματουργοί, δωρεάν ελάβατε δωρεάν δότε ημίν"... άλλες του Μεγάλου Βασιλείου... τι να πεις... όλοι φοβούντανε το μάτι...

Μα και πιότερο απ΄όλους φοβάται η μάνα, του παιδιού της το μάτιασμα... σταυρό του Χριστού να φορείς κόρη μου στα βλαστάρια σου, όχι μπλάβα μάτια... 

Σαν πάρει ο Θεός τη χάρη του από πάνω σου σε πιάνει το μάτι... και πας για σκασμό... έτσι ήλεγε η νενέ μου... κι ήκαμε το σταυρό της μόνο και μόνο που το μελέταγε...  ΄Ηλεγε ακόμα πως μόνο ο παπάς έχει δικαίωμα στην αβασκανία μα και με το παραμικρό μας εξεμάτιαζε... Στην αρχή εμετρούσε από το 1 ως το 9... ύστερα έλεγε την ευχή... και στο τέλος κάτι ακόμα μουρμούριζε που δεν το ενθυμούμαι ... μ΄ένα διάτανο (δαίμονα;) βάσκανο είχε να κάμει και με τον ΄Αγιο Νεκτάριο...

Μάτια που τον/την ματιάσανε, 

τρία είναι καλά να τον γιατρέψουν,
πατήρ υιός και άγιο πνεύμα,
και ... του/της (τ΄όνομα του ματιασμένου) το κακό,
στην γη να σκορπιστεί και την υγειά του να'χει!


΄Αλλες φορές πάλι... ήπαιρνε το τσεμπέρι της ή ένα πεσκιράκι των ποτηριών... σ΄έβανε και το "εμέτραγες", το ΄βρισκες ίσο... σε εξεμάτιαζε, το "εμέτραγε"... σαν στραβό ήβγαινε... ήσουνα ματιασμένος... κι άιντε πάλι από την αρχή... μέχρι να ματαϊσώσει το πεσκίρι... μουρμουρώντας την ευχή...σαν ίσο ήβγαινε ... για κρύωμα για κακή τροφή είχες πάρει...

΄Αλλες εξεματιάζανε με το αλάτι, άλλες με το λαδάκι απ΄το καντήλι, άλλες με το αγίασμα... στα Θήρα ελέγανε πως εζούσε μια γυναίκα που έλυε τη βασκανία με τη σκούπα και το κάρβουνο... 
Κάποιοι λένε πως οι τσακίρηδες (γαλανομάτηδες) κι οι σμιχτόφρυδοι ματιάζουνε...
εμείς εκεί που ζούσαμε γαλανούς δεν είχε... γι΄αυτό λένε πως εκάμανε τα φυλαχτήρια σα μάτια μπλε...  κόντρα να κάμει το μπλε στο γαλανό να μη μπορεί να εματιάσει...

Τι να σου πω κόρη μου, πράματα και θάματα λέγονται για τα μάτια και τα βασκάματα... χαϊβάνια και ζωντανά σκούνε, καράβια ξεπλωρίζονται, περιουσίες χάνονται, άνθρωποι πέφτουνε στο κρεββάτι κι ακόμα παρακάτω... ο πάππος μου ήλεγε πως ακόμα και οι αρχαίοι ελέγανε για το μάτι και την κακοτυχιά που φέρνει... μανία είχε με τους αρχαίους... όλο γι΄αυτούς ήλεγε ... πως όλα τα είχανε ψάξει, όλα τα είχανε εξηγήσει... όλα μα όλα τα εξέρανε πια αυτοί; τους εθαύμαζε πάντως ξέχωρα...ήλεγε λοιπόν πως οι αρχαίοι θεωρούσαν υποψήφιο για βασκανία όποιον εξεχώριζε για την ομορφάδα του ... και  μετά τα μικρά παιδιά γιατί τα παιδιά είναι αθώα κι αγνά και φθόνο δεν ξέρουν... κι όσοι φοβόνταν πως καλό τούς είχε τύχει και πως θα τραβούσαν το φθόνο, στον κόλπο τους εφτύνανε για να προλάβουν τη βασκανία... 

Είχαμε και κάποια στα Βουρλά που σαν τύχαινε να την ανταμώσεις, ήθελες δεν ήθελες, ήφτυνες στον κόρφο σου... ήτονε γνωστή για το "μάτι" της... ελέγανε πως κόρακα ήσκαγε στο πέταγμα... είχενε πάντα ο κόσμος κακόφθονους ματιάρηδες... κι όλοι ελέγανε ιστορίες για κάποιους που σαν ήπεφτες απάνω τους  δεν σ΄εγλυτώνανε ούτε τα σαράντα κύματα... η δική μας δεν ήτονε τόσο κακιά... μα όπου εμφανιζότανε καβγάς αρχίναγε... μα στ΄αντρόγυνο, μα στην ταβέρνα, μα στην εκκλησιά... φτου μας απόψε και ο Θεός να τη συγχωρνά... 

Και οι ντόπιοι επιστεύγανε στο άτιμο... αυτοί να δεις... ματόχαντρα εβάνανε παντού... σε πόρτες, σπιτικά, μαγαζά, δεντρά και παραθύρια κι όλο "Allah, maşallah" κι "Allah korusun" αναφωνίζανε... κι εγώ το κάμω ε;  κι εστρέχανε στο χέρι της Φατιμά... έτσι το λένε οι μουσουλμάνοι,  οι Οβριοί όμως το λένε το "Χέρι της Μύριαμ"... κι οι δυο για φυλαχτό το ΄χουν κατά της βασκανίας...

Κι ένα ακόμα κόρη μου... από γενιά σε γενιά περνάει το ξεμάτιασμα... μα για να πιάνει Μεγάλη Παρασκευή δίνεται... και πρέπει να περάσει από αρσενικό σε θηλυκό... αλλιώς... 
Α! και παράδες δεν σηκώνει... ποτέ παρά κι ευχαριστώ δεν δίνει ο αβασκαμένος στον ξεβασκανιστή... ούτε φιλί κι ασπασμό δίνεις μετά... δεν τα κατέχω όλα τα καμώματα... ό,τι με βοηθάει το μυαλό σού λέω...  και ποιος εξέρει πόσα ακόμα να εξέχασα...


Καλά καλά σας βράδια
Ε.-

Το φτύσιμο -μετά το ξεμάτιασμα- δεν είναι υποχρεωτικό!

"άλλοι μετά την ευχή χτυπάνε ξύλο, άλλοι χτυπάνε το ποδάρι στο πάτωμα, άλλοι φυσάνε, άλλοι ανοίγουνε το πορτί... άλλοι φτύουνε..."

΄Ετσι έλεγες γιαγιά μου κι έτσι το ΄καμες... με σταύρωνες και ψιθύριζες Μάσσαλλαχ...


Αντιγράφω:

1. Όλες οι λαϊκές παραδόσεις έχουν ένα ειδικό κεφάλαιο για τη δύναμη του βλέμματος . Το ονομάζουν «κακό μάτι» ή βασκανία (σήμερα ψυχοβολία)  και θεωρούν ότι μπορεί να προκαλέσει κάθε είδους καταστροφές ακόμα και θάνατο. Στον πλατωνικό διάλογο «Φαίδων» είναι ο ίδιος ο Σωκράτης που λέει στον Κέβητα να μη λέει «μεγάλα λόγια» μη τυχόν και ματιαστούν. : « μη μέγα λέγε, μη τις ημών βασκανία περιτρέψει τον λόγον τον μέλλοντα». Ο Πλούταρχος, επίσης, αναφέρει στα «Συμποσιακά» το φόβο που είχαν οι μανάδες μη βασκαθούν τα παιδιά τους αλλά περιγράφει επίσης και στην αυτοβασκανία αναφερόμενος στο πάθημα του Ευτελίδη: «ωραίοι ήταν άλλοτε οι βόστρυχοι του Ευτελίδη. Αλλά ο ολέθριος άνθρωπος είδε κι εβάσκανε τον εαυτό του στον ποταμό κι αμέσως έπαθε κακή αρρώστια».  
΄Ηταν γνωστά και διαδεδομένα τα περίαπτα -φυλαχτά- και πολύσχημα. Το σχήμα τους  αποσκοπούσε να προσφέρει την πολυπόθητη προστασία και να αποτρέψει το μάτι.   


2. Με την ονομασία Εφέσια γράμματα φέρονται στην αρχαιολογία κάποιες συλλαβές ή λέξεις που οι περισσότερες εξ αυτών κρίνονται ακατανόητες εντούτοις στην αρχαιότητα θεωρούνταν ιερές και μάλιστα με χαρακτήρα μαγικό. Οι συλλαβές αυτές βρέθηκαν χαραγμένες στο βάθρο του μεγάλου αγάλματος της Αρτέμιδος της Εφεσίας που φυλασσόταν εντός του ομώνυμου ναού στην ΄Εφεσο εξ ου και η ονομασία τους. 

Τα εφέσια γράμματα σύμφωνα πάντα με τους ιστορικούς ερευνητές χαράσσονταν σε ξύλινες πινακίδες ή σε τεμάχια δέρματος τα οποία οι ιερείς τα κρεμούσαν στα πολυπληθή στήθη της Αρτέμιδος απ΄ όπου οι πιστοί στη συνέχεια παραλάμβαναν υπό μορφή σύγχρονου φυλαχτού. Σύμφωνα με την αρχαία παράδοση τα εφέσια γράμματα παρείχαν προστασία στους φέροντες αυτά κυρίως από νόσους ή άλλα κακά. Χρησιμοποιούνταν επίσης σε εξορκισμούς καθώς και σε διάφορες περίεργες - μαγικές τελετές και πράξεις. Όπως δε σημειώνει και ο Πλούταρχος οι διάφοροι "μάγοι" της εποχής συνιστούσαν τους "δαιμονιζόμενους" ν΄απαγγέλουν τις λέξεις αυτές χαμηλόφωνα.

Τα Εφέσια γράμματα αποτελούσαν δύο σειρές - τύπους με τους οποίους αποδίδονταν κατά τις ακόλουθες σειρές:

  1. Πρώτος τύπος αναφοράς: " Άσκι - Κατάσκι - Λιξ - Τετράξ - Δαμναμενεύς - Αίσιον ". (Σύνολο 6 λέξεις, ή 15 συλλαβές)
  2. Δεύτερος τύπος αναφοράς: " Βέδυ - Ζαμψ - Χθων - πλήκτρον - Σφιγξ - Κνάξβι - Χθύπτης - Φλέγμων - Δρωψ ". (Σύνολο 9 λέξεις, ή 14 συλλαβές).
Τον πρώτο εκ των παραπάνω τύπων προσπάθησε να ερμηνεύσει ο Πυθαγόρειος φιλόσοφος Ανδροκύδης δίνοντας κατά σειρά την ακόλουθη ερμηνεία: "Σκότος - Φως - Γη - Τετράξ (το άφησε ανερμήνευτο) - Ήλιος - αληθής φωνή". Στο δεύτερο τύπο το αξιοπερίεργο είναι ότι χρησιμοποιούνται τα γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου δύο φορές. Νεότεροι ερευνητές προσπάθησαν να δώσουν διάφορες ερμηνείες με διάφορους και ποικίλους τρόπους, χωρίς όμως να βρεθεί μια αξιόλογη ερμηνεία.

Μαρτυρείται επίσης ότι πολλοί ήταν οι διάφοροι μάντεις και ψευδοπροφήτες και διάφοροι αγύρτες που κατά την αρχαιότητα εκμεταλλεύονταν την ευπιστία των αφελών εξορκίζοντας αυτούς με τα παραπάνω εφέσια γράμματα, ή ακόμα και με άλλες λέξεις, πουλώντας και διάφορα περίαπτα δήθεν προερχόμενα από τον ναό της Αρτέμιδος της Εφεσίας. Το δε εμπόριο επ΄ αυτού φέρεται να είχε ιδιαίτερη εξάπλωση καθιστώντας έτσι την ίδια την πόλη της Εφέσου κέντρο μαγείας της αρχαιότητας. Ο δε περιηγητής Παυσανίας σημειώνει ότι αυτά τα περίαπτα που πωλούντας στην περιοχή χρησιμοποιούντας από πολύ παλαιότερα σχετιζόμενας πάντα με την πολιούχο θεά. Ακόμα δε και ο κωμικός ποιητής Μένανδρος κάνει χρήση των λέξεων αυτών αποκαλώντας τα μάλιστα "Εφέσια αλεξιφάρμακα".

Κατά την επικρατούσα άποψη η χρήση αυτών των γραμμάτων φέρεται να εισήχθηκε από τη Φρυγία όπου και στη συνέχεια μεταδόθηκαν σε όλες σχεδόν τις ελληνικές πόλεις, ακόμα και στην Κρήτη και τη Σικελία.




4 σχόλια:

ΕΥΡΥΤΑΝΑΣ ΙΧΝΗΛΑΤΗΣ είπε...

Τα σέβη μου.

E.- είπε...

Δεκτά :))
κι εκτιμητέα
Ε.-

Dina Vitzileou είπε...

Ελενάκι, τί ευχάριστα είναι αυτά !!!!!
Είναι δυνατόν? ...τα κατάφερε τελικά?
Και τί όμορφα που ταίριαξες την ευχάριστη είδηση
με τα τόσα ενδιαφέροντα περί βασκανίας!
Λενιώ ευτυχώς που έχω φυτέψει απήγανο , γιατί τα άλλα δεν τα κατέχω.
Φιλάκια πολλά κοριτσάκι και μακάρι να έχουν συνέχεια οι ευχάριστες ειδήσεις!

E.- είπε...

Καλώς το!
Ναι Ντινάκι μου, είδες;
Νέα ανέλπιστα κι ευχάριστα!
Ακόμα να το πιστέψω!!!

Φιλάκια πολλά πολλά

Μωρέ καλά που το ΄κανες και τον φύτεψες τον απήγανο!
Μπορεί να μην πιστεύω στ΄ανάποδα παπούτσια, στην Τρίτη και 13, στο λάδι που χύθηκε και στις μαύρες γάτες αλλά το μάτι κι η γλωσσοφαγιά, με φοβίζουν!