Τα εξερχόμενα είναι αμαρτίες... όχι τα εισερχόμενα...

΄Αρχισε χθες ο Μάρτης. 

Κι άρχισε λαμπερός-λαμπερός! 

Μαθημένοι εμείς τόσα χρόνια αλλιώς, μας είναι δύσκολο να το πιστέψουμε πως έχουμε Μάρτη και χειμώνα! 

Καλημέρα, καλό, καλό μας Μάρτη και καλή Σαρακοστή...

Του Μάρτη τρίτη μέρα αύριο και Κούλουμα και Καθαρή Δευτέρα. Κι όπου Καθαρή Δευτέρα, έναρξη Σαρακοστής! Λείπει ο Μάρτης απ΄τη Σαρακοστή; Απόδειξη πως όχι!

Δεν ξέρω βέβαια πως άρχισε εκεί κάτω σε σας γιατί μια βδομάδα πριν που ήμουν εκεί, συνεπέστατο τον βρήκα τον Φλεβάρη σας και σε πλήρη αρμονία με το γνωστό "ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει, καλοκαίρι θα μυρίσει"! Καλοκαίρι είχατε!!! Σας αγαπάει ο Θεός! Αν σας αγαπούσατε κι εσείς... Ας ελπίσουμε τώρα πως ο Μάρτης σας, καλόφερτος να ΄ναι και τελείως ασυνεπής! Μην σας προκύψει ούτε γδάρτης ούτε παλουκοκάφτης, δεν χρειάζεται! 

Ναι, ήμουν στα πάτρια για δυο βδομάδες. Εξ ου και τα κατεβασμένα ρολά. Βάλε και κάτι τεμπελιές, κάτι ασυνέπειες και κάτι Στρασβούργα, δεν θέλει πολύ. Κλειστό έμεινε για ένα μήνα και βάλε το μαγαζί, αλλά ιδού και να ΄μαι και πάλι πίσω και πάλι εδώ.

Πολύ θα ήθελα να ήμουν "εκεί" αύριο αλλά ας όψονται οι υποχρεώσεις, το γραφείο, η άδεια, η Swissair, κλπ.

 

Πρωί-πρωί, επιβάλλεται, μια σβέλτη επίσκεψη στη Βαρβάκειο. Φωνές, οσμές, μυρωδιές, τιμές... Θαλασσινά κι εδέσματα σαρακοστιανά. Και λαγάνες σουσαμάτες, ζεστές. 

Χάζι μεγάλο αλλά η επιστροφή, μετά την απόκτηση των απαιτούμενων σαρακοστιανών αγαθών, επιβάλλεται να γίνει άμεσα και πάραυτα. Μπάσιμο στην κουζίνα αφθορεί, και παραχρήμα επί το έργο! Σύντομα κι εντός ολίγου, θ΄αρχίσουν τα κουδούνια και τα κουδουνίσματα και τα πήγαινε-έλα. Φίλοι και σόι, γείτονες, πιατέλες, νταβαντούρι. Τραπέζι και τσουγκρίσματα κι ευχές και μάσες και φαγάκια. Και γλυκάκια! Και σειρά έχει το πατροπαράδοτο πέταγμα του χαρταετού! 

Η αλήθεια είναι πως μετά, θέλει μια λίγη προσπάθεια η έξοδος! Ποιά έξοδος; Κούλουμα χωρίς χαρταετό γίνεται; Δεν γίνεται! Μα για να πετάξεις χαρταετό φίλε, πρέπει να εξέλθεις! 

Σίγουρα το φαγοπότι παρότι σαρακοστιανό δεν βοηθάει, το μπαλκόνι δεν ενδείκνυται και τα σύρματα της ΔΕΗ εμποδίζουν. Παρ΄όλα αυτά όμως, πρέπει να βγείς. Κι είμαι σίγουρη, πως θα βγεις και πως τα τσερκένια θα στολίσουν ξανά τον ουρανό και θα σημαδέψουν και φέτος πάλι τη Σαρακοστή.

΄Ολα αυτά θα μου λείψουν εδώ. Δεν θα μου λείψουν τα εδέσματα και τα σαρακοστιανά. Θα μου λείψουν όμως κάποιοι φίλοι, λίγο σόι, η λαγάνα και τα τσερκένια! Τ΄αγαπημένα μου τσερκένια...

Τη λαγάνα λέω πως θα την πετύχω και φέτος. Είδομεν. 

"Να ΄ναι καλά ο κύρης σου κόρη μου.... το ΄κανε πάλι το θάμα του ...γεια στα χεράκια του κι απ΄όλα τα σαρακοστιανά μάς τάισε σήμερα... και μ΄όλα τα καλά του Θεού στόλισε το τραπέζι... 

Είχενε δίκιο η αννέ μου... σαν πασά μου τον ανέβαζε και πασά μου τον κατέβαζε... πρώτος στ΄αντέτια, πρώτος στα μαγειρέματα, πρώτος  στους πρώτους... τίποτα δεν του ξεφεύγει... και στο τσερκένι πρώτος... το πιο σωστό στο ζύγι είχατε πάλι... το καλύτερο...  Πανιώνιος... κιρμιζί και μπλάβο...  πιο ψηλά από όλα τ΄άλλα επέταξε μπρε... με την ουρά του, τα σκουλαρίκια του...  

Συνοικία Βοτανικός -
΄Αγιος Πολύκαρπος 

΄Αγιος Πολύκαρπος
Βοτανικός

Κρίμα που δεν επρόλαβε να τον εγνωρίσει ο πάππος σου... θα τον ηγάπανε πολύ... θα εταιριάζανε... ηγάπανε κι εκείνος ότι αγαπά ο κύρης σου... ηγάπανε και το τσερκένι... ώρες εκάθετο και το ήφιαχνε... όσες δουλειές και να ΄χενε κι όση κούραση, ποτέ δεν μας ήφησε δίχως τσερκένι... στον ΄Αγιο κοντά επηγαίναμε να εορτάσουμε τα Κούλουμα... όλη η γειτονιά δηλαδή στον ΄Αγιο πήγαινε... εξοχή ήτονε τότες, καλάμια...  ούτε σπίτια είχε κοντά, ούτε σύρματα... καταγής βάναμε τα πεσκιρόπανα κι ακουμπούσαμε τα σαρακοστιανά...  τι σε ποιον ΄Αγιο... στον ΄Αγιο μας, στον ΄Αη-Πολύκαρπο... 

Μετά τη φωτιά - ΄Αγιος Πολύκαρπος

 

Βουρλά - Σήμερα ο Αρφανός...

"΄Οχι, στα Βουρλά, επηγαίναμε στον ΄Αη Γιώργη, τον αρφανό...  μικρό εκκλησάκι και ταπεινό... μες την εξοχή.. ορφάνεψε ο τόπος μας, θα ορφάνεψε κι ο ΄Αγιος... δυο φορές αρφανός ο δόλιος κι αυτός... ας μην αρχινίσω πάλι τα ίδια μέρα που ΄ναι... τέλειωσε εκείνος ο τόπος πια... τέλειωσε κι ο αρφανός... 

Βουρλά

Αχ κόρη μου... κι όσο λέω πως τέλειωσαν όλα, άλλο τόσο με κρατάει η ελπίδα... εγώ θα φύγω από δω πάνω κι η ελπίδα μου θα πετάει ένα γύρω...

 

Ας είναι... τι ελέγαμε μπρε; "

"- Για τη Σαρακοστή λέγαμε νενέ, για τους χαρταετούς, τα τσερκένια..."

 

"΄Αιντες, ναι ... Η κυρά Σαρακοστή κρατά επτά ολάκερες εβδομάδες κόρη μου ... αρχινά μετά τις αποκριές και μας επάει στη Μεγάλη Εβδομάδα... αρχινά δηλαδή στην Καθαρή Δευτέρα... Καθαρή την ελέμε γιατί αρχινάμε τη νηστεία... η Μεγάλη Εβδομάδα πάντως δε μετράει μέσα στη Σαρακοστή... άλλοι ελέγανε πως κρατεί 48 μέρες, άλλοι ελέγανε 49... είναι πάντως η πιο μεγάλη από τις νηστείες, ετούτη εδώ πριν από το Πάσχα... το ΄λεγε η νενέ μου κι ο πάτερ-Αθανάσιος; ... καλός ιερέας και καλός άνθρωπος... έμεινε γνωστός στα Βουρλά για την καλοσύνη και τη συμπόνοια που έδωκε σε όλους... δεν εξεχώρισε ποτέ κανέναν... για κείνον ήτονε όλοι άνθρωποι... ελειτουργούσε και στον Αρφανό... σίγουρα μια, ανήμερα στη χάρη του και μετά, όποτες του ήρχετο...  δεν τον εξεχνούσε όμως ποτές... συνήθως μας το ήλεγε από την προηγούμενη... μερικές φορές όμως δεν μας το ήλεγε και καθόλου... μόνο ακούαμε την καμπάνα του Αρφανού να χτυπά κι εκαταλαβαίναμε... κι ετρέχαμε... 

"Μπρε, μπρε τι θυμήθηκα πως δεν σου ΄χω λεομένο!!!  Άκουε... Μια φορά που λες, με ήστειλε η αννέ μου να βρω τον κύρη μου... εβγήκα στη γειτονιά και τον ήβρηκα στου πάτερ... στην αυλή καθόσαντε κι επίνανε τσικουδιές... κουβάλανε η παπαδιά μεζέδες κι αυτοί επίνανε κι εγελούσανε... βλέπω τους μεζέδες κι ετρέξανε τα σάλια μου... κοιτώ τους καλύτερα και τι να δω... να ΄σου και μια λακέρδα και δυο τσίροι... τα χάνω και βάνω τις φωνές... 9-10 χρονώ θα ήμουνα ολότελα...

"Ε, παπά-Θανάση, άμε καλέ... τι πράματα είναι αυτά; Τεσσαρακοστή έχομε... η μάνα μου δεν μας αφήνει ν΄αγγίξομε παρά ψωμί, τεχίνι κι όσπρια... κι εσείς εδώ και πίνετε και τρώτε... από τα απαγορεμένα..."

 

Γυρνά ο κύρης μου και μ΄αγριοκοιτά, έτοιμος να με ξαποστείλει.... 

Ο παπά-Θανάσης όμως χτυπά το σκαμνί δίπλα του, ύστερα καταπίνει και μετά ανάμεσα σε γένια και μουστάκια, χαμογελά και μου μιλεί με φωνή χαμηλή... 

 

"- Κάθησε μπρε για Λέγκω... καλά κάμει η μάνα σου και σας κρατά στη Σαρακοστή... εγώ κι ο κύρης σου εξεφύγαμε... μα εξεφύγαμε γιατί η βαριά δουλειά θέλει γερό φαΐ... κι εμείς δουλέβγουμε βαριά στα χωράφια και στ΄αμπέλια... δεν τρώμε ΄δας και κρέας... ένα τσίρο ετσιμπήσαμε, ν΄ αδειάσει το φανάρι και να μην τον επετάξουμε... δεν είναι καλή δικαιολογία αυτή κόρη μου, το ξέρω... έτσι το ήμαθα όμως κάποτε κι έτσι στο λέω... κάποτες ΄δα είδα κι εγώ το ίδιο... Ο παπάς του χωριού να μη νηστέβγει ενώ εγώ να νηστέβγω... αγανάκτησα βλέποντάς τον... κι ήταν εκείνος που μου είπε τα ίδια λόγια αυτά...

"- Τέκνον μου, εάν καμιά φορά ξεφύγεις από τους νόμους της Τεσσαρακοστής να ξέρεις πως ο Χριστός συχωρνά... συχωρνά τα εισερχόμενα μα δεν συχωρνά τα εξερχόμενα... δεν τον επειράζει το Μεγαλοδύναμο ο τσίρος... τον επειράζει η βλασφημία, το ψέμα και η συκοφαντία... το κουτσομπολιό... αυτά κάμουν κακό... μ΄αυτά κάμεις κακό και βλάπτεις το συνάθρωπό σου... όχι με τον τσίρο και τη λακέρδα που εσύ καπαπίεις... καταπατείς τη Σαρακοστή ναι, μα δεν καταπατείς το λόγο του Κυρίου...  διδάσκει την εγκράτεια η Τεσσαρακοστή μα μεγαλύτερη εγκράτεια από το να μη κάμεις κακό στον άλλο δεν είναι άλλη... Τί ζητά τελικά ο ΄Υψιστος; Να μη νηστέβγεις τη συμπόνοια, την ελεημοσύνη, τη συντρομή και το καλό..."

 

"- ΄Αμε τώρα στο καλό του Θεού κόρη μου και το νου σου στα εξερχόμενα... πριν μιλήσεις, σκέψου τα όσα ήκουσες... ευθύς έρχεται κι ο κύρης σου... "

 

"- Τα σκέφτηκα τα λόγια του παπά-Θανάση κόρη μου, πολλές φορές από τότες... 

τότες εγύρισα στο σπίτι κι είδα κι έπαθα να μην ανοίξω το στόμα μου και να μην πω ούτε στην αννέ μου τα όσα είχα δει... δεν το μετάνιωσα πάντως ποτέ... το είπα κάποτε στην αννέ μου, χρόνια μετά... έπεσε από τα σύννεφα σαν το ήκουσε... μετά όμως ήρθενε και μου ΄πενε πως καλά είχα πράξει... παιδί ήμουνα κι ήθελε μεγάλη εγκράτεια το να μην το πω σε άνθρωπο, να μην κατηγορήσω και να κουτσομπολέψω... εγώ το είχα πει στο Γιώργη μας αλλά ούτε κι εκείνος ήνοιξε το στόμα του... επροτίμησα να μην μιλήσω τότες μα και από τότες πολλές φορές επροτίμησα τη σιωπή...

 

"Με τη σειρά μου, το λέω κι εγώ σε σένα κόρη μου... τα εξερχόμενα είναι αμαρτίες, όχι τα εισερχόμενα... είναι δύσκολο να κρατήσεις τη νηστεία της τροφής σήμερα μ΄όλα αυτά τ΄αγαθά ένα γύρω και που έχεις μάθει να τα καταλύεις όπως να ΄ναι, όποτε να ΄ναι ... παλιά ήταν πιο εύκολο... θες γιατί δεν είχαν παράδες οι άνθρωποι, θες γιατί δεν είχαν ξεχάσει και σέβονταν περισσότερο το Θεό, θες γιατί ο Θεός τούς εβοηθούσε πιότερο τότε... δεν ξέρω... μα ήτονε και τότε κι ΄ναι ακόμα πιο ζόρι να κρατήσεις το στόμα σου κλειστό... λέω πως σε καλεί ο Θεός να διαλέξεις... ή να κλείσεις το στόμα ή να το ανοίξεις... και τα δυο με το στόμα έχουν να κάμουν... όπως το ήλεγε κι ο πάπα-Θανάσης... νηστεία και εγκράτεια... μια μου φαίνονται ένα πράμα... μια, μου φαίνονται δύο κι αταίριαστα... 

"΄Εξι εβδομάδες και μια η Μεγάλη... εφτά φορές εφτά ημέρες μάς κάμουν σαράντα εννιά μερόνυχτα (7Χ7=49)... βγάνουμε τις δυο τελικές, το Σάββατο του Λαζάρου και την Κυριακή των Βαΐων κι έτσι έχομε 47 μέρες. Αρχινά η κυρά Σαρακοστή τη Δευτέρα της πρώτης των Νηστειών... Ναι, μπρε...  καθαρά τη λέμε γιατί βγάνομε το κρέας από το τσουκάλι... όξω το κρέας, τα τυριά και τα βουτύρατα... νηστεία από δω και πέρα ίσαμε τ΄αρνί... πάνε όλα εκείνα που τρώμε τον υπόλοιπο καιρό... ξέχνα τα... την Παρασκευή της έκτης εβδομάδας... κι εκειδά προ των Βαΐων... φτάνομε κοντά στο τέλος... στα τροπάρια του Τριωδίου το λέει αυτό... κι όσο κι αν τα Σάββατα και οι Κυριακές δε λογίζονται σα μέρες νηστείας γιατί έχομε το δικαίωμα να καταλύσωμε λάδι, η νηστεία τα προσμετράει ... όχι άλλα, μονάχα λάδι ... τα προσμετράμε γιατί έτσι το ζητά το λειτουργικό... 
 

"Ξέχασα πια να μετράω... γέρασα... τότες εμείς είχαμε μια συνήθεια... για να μετράμε τις εφτά εβδομάδες της Σαρακοστής... ήτονε μια συνήθεια πιο πολύ για μας τα παιδιά... το καλεντάρι μας για τη νηστεία... με τη νενέ συνήθως παρέα εκάμαμε  την κυρά-Σαρακοστή... γλυκειά στην όψη για να μας καλοπιάνει... μια καλογριά παράξενη όμως... διαφορετική από τις άλλες... μ΄άλλα ρούχα, δίχως στόμα και με επτά ποδάρια... επαίρναμε ένα χαρτί κι εσχεδιάζαμε μια γυναίκα... δίχως στόμα γιατί νηστέβγει... δεν τρώει, ούτε μιλάει... μοναχά προσεύχεται... με επτά ποδάρια, όσες είναι οι εβδομάδες της... την εκρεμούσαμε σε κάποιο σημείο του σπιτιού και κάθε εβδομάδα εκόβγαμε κι ένα από τα ποδαράκια της μέχρι να μείνει αυτή χωρίς πόδια κι εμείς χωρίς άλλη νηστεία... το τελευταίο το εκόβγαμε το Μεγάλο Σάββατο... όποιος το ήκοβγε το εφύλαε μέσα σ΄ένα ξερό σύκο ή δαμάσκηνο... σ΄όλη τη νηστεία τα ξερά φρούτα εστόλιζαν το τραπέζι... νηστέβγαμε και καταναλώναμε πολλά τέτοια... κι όποιος το ήβρισκε λογιότανε καλότυχος... Η κυρά-Ανθούσα που δεν ήτονε από τα Βουρλά είχενε άλλο αντέτι... ήπαιρνε ένα μεγάλο κρεμμύδι και του ήμπηγε 7 φτερά της κότας... του ήδενε μια κλωστή κι εκρέμαγε τον κουκουρά -έτσι τον ήλεγε- μ΄ένα καρφί στο ντουβάρι... κι έβγανε ένα φτερό του κουκουρά για κάθε εβδομάδα που επερνούσε... 

 

"Εμείς τα παιδιά εκάμαμε και μια στην τάξη, στο σχολειό... από χαρτί... μα από τότε που ετσακωθήκαμε άσχημα... ήκοβε πάντα ο δάσκαλος το πόδι... "

 

Καλά σας βράδια

Ε.-

 

Χαλάλι όμως η νηστεία, έτσι; Αν στο τέλος ξέρεις ότι σε περιμένει το σπληνάντερο, ο οβελίας και το κοκορέτσι!!! 


Η συνταγή για την κυρά-Σαρακοστή που δεν τρώγει

και δεν τρώγεται


Απαραίτητα


Καθαρή Δευτέρα
Αγάπη
χαρτί, μολύβι, ψαλίδι, φαντασία

Σχεδιάζουμε με μολύβι και φαντασία στο χαρτί την κυρά-Σαρακοστή και την κόβουμε



Χρειαζούμενα

 

- Μισό κιλό αλεύρι
- Μισό και λίγο φλυτζάνι νερό
- 3 κουταλιές της σούπας αλάτι
- Πλάστη
- Μαχαίρι κοφτερό
- Μέτριο ή μεγάλο ταψί
- Λαδάκι -ότι λαδάκι να ΄ναι- για ν΄αλείψουμε το ταψί μας 
- Σπάγκο ή κορδέλα

Την κυρά Σαρακοστή τη φτιάχνουμε με μπόλικο-μπόλικο αλάτι για να μη μουχλιάσει μέχρι να περάσουν οι σαράντα εννέα μέρες της νηστείας.


Επί το έργον

Πρώτα, πλένουμε καλά-καλά τα χέρια 
και δεύτερα, φοράμε τη μπροστοποδιά
όπως ήλεγε η νενέ

7 πόδια σε 7 βήματα για τις 7 εβδομάδες

1. βάζουμε το αλεύρι και το αλάτι στη βαθιά φαγιέντζα
2. κάνουμε μια μικρή λακουβίτσα στη μέση κι εκεί ρίχνουμε σιγά σιγά το νερό. Λίγο νερό, λίγο ζύμωμα, λίγο νερό, λίγο ζύμωμα. 
(βάζουμε μόνο όσο νερό νιώθουμε ότι χρειάζεται και ζυμώνουμε ώσπου στο τέλος να έχουμε μια ζύμη σχετικά μαλακή,  ομοιόμορφη, λεία κι εύπλαστη)
3. Με τον πλάστη απλώνουμε το ζυμάρι σε χοντρό φύλλο
4. Με τη βοήθεια της χάρτινης κυρά-Σαρακοστής και του μαχαιριού, κόβουμε το ζυμάρι σύμφωνα με το σχέδιο
5. Με το μαχαίρι ή μ΄ότι άλλο μάς βολεύει, χαράζουμε  τη μύτη, τα μάτια, τα ρούχα και τα ποδαράκια της
6. Να μην ξεχάσουμε μ΄ένα ξυλάκι να κάνουμε μια τρυπούλα στο κεφάλι της. Από την τρυπούλα αυτή θα περάσουμε το σπάγκο για να την κρεμάσουμε.
7. |Αλείφουμε με λαδάκι το ταψί, βάζουμε μέσα ξάπλα στην κυρά-Σαρακοστή, βάζουμε το ταψί στο φούρνο και ψήνουμε μέχρι να ξεροψηθεί και να σκληρύνει - καμιά 50αριά λεπτά


Σαν κρυώσει, την βγάζουμε από το ταψί -προσεκτικά να μην μας σπάσει- της περνάμε το κορδελάκι και την κρεμάμε στην κουζίνα μας.


Καλή επιτυχία
και
Καλή Σαρακοστή


Ε.-


Να θυμάστε:

Η κυρα-Σαρακοστή δεν έχει στόμα, γιατί δεν τρώει ούτε μιλάει, παρά μόνο προσεύχεται!
Όσο για τα ποδαράκια της, προσοχή! Να είναι επτά! Ούτε περισσότερα ούτε λιγότερα.

Αν πάλι δεν έχετε όρεξη για ζύμωμα, πλάσιμο και ψήσιμο, αλλά έχετε όρεξη να ζωντανέψετε το έθιμο,  κάντε την από χαρτί. Σχεδόν το ίδιο είναι...

Καλωσόρισμα της Σαρακοστής στη Μικρά Ασία