Αναστήτω ο Θεός - Πάσχα Ιερόν (Στιχηρά του Πάσχα)

Αληθώς ο Κύριος...






Χρόνια καλά, πολλά, αίσια κι ευδαίμονα


Ε.-

΄Αμα δε δεις να φτάνει η Μεγάλη Παρασκευή... μην περιμένεις Πάσχα...

Φέτος στους δρόμους, δεν κατάλαβα Μεγάλη Βδομάδα. Χθες γύρισα στο σπίτι μου, αύριο φεύγω. Ναι, οι βάρβαροι, Μεγαλοβδομάδα και μας είχανε και δουλεύαμε στο Στρασβούργο! Δεν παραπονιέμαι όμως γιατί μετά από 10 και παραπάνω χρόνια, θα γιορτάσω επιτέλους Λαμπρή κι Ανάσταση στην Ελλάδα, στον τόπο μου! Και πόσο μου ΄χει λείψει, δεν ξέρετε! ΄Οσο κι αν είναι καλός ο καιρός εδώ, όσο κι αν δεν μπορώ να πω ότι τα Πάσχα που πέρασαν δεν στερήθηκα ιδιαίτερα οικογένεια, φίλους, έθιμα και παραδόσεις. Σε γενικές γραμμές πάλι στερήθηκα κοκορέτσια, σπληνάντερα, μπουκιές και τσιγεροσαρμάδες. Και τρελαίνομαι γι΄αυτά! Αν κι εδώ που τα λέμε, τι καλός καιρός! Εδώ μεν όχι, αλλά λίγο παρακάτω, λένε, χιονίζει! Σας βεβαιώ, μόλις, μας το λέει η ΕΜΥ μας!!! 

"- Γιατί όμως βάφουμε τ΄ αβγά γιαγιά;"

"Να σου πω κόρη μου... μόνο κόκκινα βάφουμε τ΄αβγά... μερικοί πιστεύουν ότι τα αβγά βάφονται κόκκινα σε ανάμνηση του αίματος του Χριστού, που χύθηκε για εμάς τους αθρώπους... εγώ λέω πως τα εβάφαμε κόκκινα γιατί κόκκινο είναι το χρώμα της αγάπης και της χαράς... αγάπη έχομε για τον Κύριο και χαρά για την Ανάσταση του... κόκκινα και μόνο κόκκινα τα εβάφαμε εμείς κι άσπρα τα άφηναν όσοι τους είχενε τύχει θανατικό κι είχανε πένθος... το ΄χαμε το κόκκινο και χρώμα για ν΄αποδιώχνει... κόκκινα χιράμια και μαντίλια κόκκινα εκρεμούσαν πολλοί τη Μεγάλη Πέμπτη...για να φύγει το κακό... και κόκκινο πανί έβαφαν μερικοί μαζί με τα αβγά τους ... και το εκρεμούσαν μετά στο παραθύρι για σαράντα μέρες, να μην τους επιάνει το μάτι... πάντοτες Μεγάλη Πέμπτη βάφονται τ΄αβγά και γι΄αυτό την ελένε και Κοκκινοπέφτη... 

"το πρώτο αβγό που εβάφαμε ήτο για την Παναγία και άλλοι το έβαναν στο εικονοστάσι... άλλοι το έβαναν στο λαμπρόψωμο... μερικοί είχανε το έθιμο να βάνουν αβγά σ΄ένα καλάθι, ένα για τον καθένα της οικογένειας και τη βραδινή τα επήγαιναν στα 12 βαγγέλια, να διαβαστούν... τα ΄φηναν στην εκκλησιά και τα ΄παιρναν στην Ανάσταση, η κάθε μια τα εδικά της.. ευαγγελισμένα τα ελέγανε και τα τσόφλια τους τα παράχωναν στους κήπους και στις ρίζες τω δεντρών για να καρπίσουν... μερικές φυλαχτό εκρατούσανε τ΄αβγά που έκαμαν οι κότες τους τη Μεγάλη Πέμπτη... ξόρκι τα είχανε...για ν΄αποδιώχνουν το κακό μάτι, τους πυρετούς και τις αρρώστιες των παιδιών και τω φυτών ... 

"Επαραβγαίναμε μεταξύ μας ποια θα κάμει τα ομορφότερα... με χίλια ξόμπλια τα εστολίζαμε... πουλιά, φύλλα, άνθια... ότι θες τους εβάναμε... μα να σου πω, τα καλύτερα ήτο πάντοτες εκείνα που έκαμε μια ξένη κυρά... Αυτή, ελέγανε πως, κόρη μου, τα ξόμπλιαζε με κερί λιωμένο... έκαμε πάνω στ΄αβγό με το κερί τα ξόμπλια και μετά τα έβανε στον τζετζερέ με τη μπογιά... ήβραζε τ΄αβγό και μπογιατιζότανε... μα έμεναν τα ξόμπλια άσπρα... δεν το εδοκίμασα ποτές να τα κάμω έτσι... πολλές οι δουλειές το Μεγαλοβδόμαδο, πολλές κι ακολουθίες... τη λίγη ώρα που μου απόμενε όλο και κάτι άλλο ήβγαινε στη μέση... κι ήστελνε το κερί στην άκρη...  

 "Ξομπλιαστό αβγό ήστελνε η αρραβωνιασμένη στον αρραβωνιαστικό της και στα πεθερικά, ξομπλιαστό η βαφτισιμιά στο νόνο και τη νονά... 

Μόνο να σου πω και το μυστικό... ο πάππος μου ήλεγε πως τα εβάφαμε γιατί τα είχαμε πολλά... βάλε ότι εκάμαμε 40 μέρες νηστεία, βάλε που ήτο κι η εποχή που τα εκάμανε μπόλικα οι όρνιθες... να γιατί τα βάφομε ήλεγε... δεν ήτο πως ήτο άπιστος, μπα... πιο πολύ ήτο που ήθελε να πειράζει συνέχεια τη νενέ μου...  εκείνη πάλι ήλεγε πως "όταν είπαν ότι αναστήθηκε ο Χριστός, άθρωπος δεν το πίστεβγε... τότες μια γυναίκα που εκρατούσε ένα καλάθι με αβγά, εφώναξε: "Αν αναστήθηκε ο Χριστός, ας γίνουν τα αβγά μου, από άσπρα, κόκκινα..." "κι εγίνηκαν κόκκινα τ΄αβγά της, κοκόνα μου... έτσι κι επίστεψε στο θάμα κι ήφυγε χαρούμενη... κι επήγαινε και το διαλαλούσε το νέο σ΄όλο τον κόσμο... έτσι εμαθεύτηκε το νέο της Ανάστασης του Κυρίου κι από τούτου έμαθε όλος ο κόσμος να βάφει τη Λαμπρή τ΄αβγά..."

"Εγώ πάντως κόρη μου τη Λαμπρή, ρέγομαι πιότερο τη μαγειρίτσα και το τσουρέκι... τσουρέκι το λέμε εμείς, τσορέκ (corek) το ελέγανε οι ντόπιοι, σουρέκ (churek) οι Αρμένηδες... οι ντόπιοι ελέγανε τσορέκ όλα τα ψωμιά που εφτιάνανε με μαγιά... και δεν εφτιάνανε μόνο γλυκά τσορέκ όπως κάμουμε εμείς... αυτοί εκάμανε κι αλμυρά... οι Αρμένηδες το θέλουνε το σουρέκ πατηκωτό και του βάνουν και πολύ σησάμι... κοντά στ΄αβγά, Μεγάλη Πέμπτη εφτιάναμε και τα τσουρέκια μας... εμοσχοβόλανε η εκκλησιά λιβάνι κι η γειτονιά μαχλέπι... κι η μαστίχα σε εζάλιζε..."

"Κοκόνα μου... "
"Ναι, γιαγιά μου..."


Καλά σας βράδια

Ε.-

Μια Λαμπερή Λαμπρή εύχομαι,
κι είθε
Καλή Ανάσταση...
σε όνειρα, ελπίδες, αγάπες, μισθούς, συντάξεις, προϋπολογισμούς, ηθικό,
σε ότι επιθυμείτε,
σε σας...

Δεν παίρνεις φιλί χωρίς να δώσεις... ούτε δίνεις, χωρίς κάτι να πάρεις...

"Εκουτούρντισες ολότελας μπρε; Κάτσε ήσυχη πια... αμάν κόρη μου, όλο φιλιά-φιλιά... μ΄εμούρλανες... τράβα από δω, τράβα από κει... όχι κοκόνα μου, δεν είναι πως δεν τα εθέλω... είναι μόνο πως συνηθισμένη δεν είμαι σε τόσα χάδια και φιλήματα..."

"Mη μουτρώνεις μπρε... δεν σε μαλώνω μόνο που εμείς τα είχαμε λίγα και μετρημένα... αλλιώς τα εδίναμε, αλλιώς τα επαίρναμε κι αλλιώς τα υπολογίζαμε... σήμερα άλλη δουλειά δεν κάμει ο κόσμος... να ΄σου και φιλιούνται... πρωί, μεσημέρι, βράδυ, μικροί, μεγάλοι... στο λεωφορείο θες, τους εβλέπεις, στο δρόμο θες, το ίδιο... ακόμα και στο μαγαζί και στο σοκάκι...

Δε σου το ΄χω ειπωμένο πως δεν εφιλούμε τους μεγάλους ανθρώπους παρά μόνο τους γονέους μας; άιντες... κι αυτούς πάλι όχι πάντοτες κι ούτε όποτες να ΄ναι... καλά είναι τα φιλήματα κόρη μου... μα να φιλείς μόνο τις φιληνάδες σου και τα παιδόπουλα...

΄Ελα άιντε κάτσε κοντά μου να τα πούμε... 

"Ναι, ναι, γιαγιά μου... να τα πούμε, να τα πούμε ... αλλά να πούμε για φιλιά ε; Για φιλήματα που λες κι εσύ. Θέλεις; Είναι ωραία τα φιλήματα νενέ... εμένα μ΄αρέσουνε... μ΄αρέσει να δίνω φιλιά..." 

"΄Ακουσες φιλήματα ε, κι εμαζεύτηκες... είσαι μια εσύ... 
Λοιπόν άκουε...
εμείς δεν εσυνηθίζαμε να φιλούμε τους γεροντότερους... τους εφιλούσαμε το χέρι κι αυτό είναι όλο... δεν είναι πως εθέλω να μου φιλείς τσι χείρες μα μ΄ εζάλισες... πεταλουδίζεις-πεταλουδίζεις, στιγμή δεν στέκεσαι ήσυχη... μουρλό βουρλιωτάκι βγήκες εσύ... μα και να ΄ξερα σε ποιόν ήμοιασες... η αννέ σου, στα δικά σου, ήτο ήσυχη και σοβαρή... δεν ξέρω ο κύρης σου... μα δεν το βλέπω να έκαμε όπως κάμεις εσύ... είχενε μεγαλώσει κι αυτός... σαν εμάς... μ΄αρχές... έτσι κι αλλιώς φαίνεται ακόμη... πάντα μου φιλεί το χέρι... κανείς από τους άλλους μου γαμπρούς δεν το κάμει... αυτοί έρχονται και καμώνονται τους καλούς και τους σωστούς μ΄αυτό είν΄όλο... κι οι γιοί μου εμένα με φιλούν πρώτα στο χέρι και μετά στο μάγουλο κι αυτό μόνο στις γιορτές ή σαν έχουνε καιρό να με ειδούνε... έτσι τους ήμαθα... πρώτα σέβας και μετά αγάπη... για τη μάνα πάλι είναι άλλο πράμα το φίλημα... πρώτα είναι αγάπη και μετά στοργή και μετά πάλι αγάπη...

"Εμείς κόρη μου εφιλούσαμε σεβάσμια τους γεροντότερους, τις εικόνες και του παπά το χέρι...  παλιότερα λέει, πως εφιλούσανε και το χέρι του διδάσκαλου μα εγώ αυτό δεν το πρόλαβα... εφιλούσαμε τους γονέους μας όταν ήπρεπε, τους αποθαμένους στο κούτελο, τα μωρά μια άχνα στον αέρα κι ίσα-ίσα, τις φιληνάδες συνέχεια, τα παιδόπουλα δυο και τρεις, τον αρραβωνιάρη στα όνειρα... τον άντρα στα κρυφά... 

τα μωρόπουλα τα εφιλούσε η μάνα όσο ήθελε μα πιότερο στην κεφαλή... θυμούμαι και τα δικά μου... τα ίδια έκαμα κι εγώ... τα εφιλούσα τα εφιλούσα και δεν τα εχόρταινα... αχ, και το πως εμυρίζανε δεν θα το ξεχάσω... μα σαν εγινόσαντε παιδόπουλα, τα πολλά-πολλά φιλήματα η μάνα τα ήκοβε... είχαμε το φόβο οι μανάδες πως αν τα επολυφιλούσαμε τα παιδιά μας, θα μας επαίρνανε τον αέρα και... τ΄αγόρια μας θα εγινόσαντε γυναικωτά... τότες το φίλημα το συνήθιζαν πιότερο οι γυναίκες... είχαν και το δικαίωμα βλέπεις... πάντως και οι άντρες τότες εδίνανε πρώτα το χέρι και μετά σαν ήσαντε καλοί φίλοι, συγγενείς και πολυγνωστοί εφιλιόσαντε σταυρωτά... με το ένα χέρι να χτυπά την πλάτη...

Ξέρεις... στη Σμύρνη ήτο που πρωτόειδα να χαιρετιούνται οι άντρες σκύβοντας το κεφάλι και βγάζοντας το καπέλο ... οι δικοί μας δεν εσκύβανε... εκεί είδα και να φιλούν και τσι χείρες των γυναικών... κι όταν ερώτησα τον κύρη μου γιατί το κάμουν, ο δόλιος δεν ήξευρε... μετά ο Γιώργης μας μου είπενε πως αυτό ήτονε κάμωμα της αριστοκρατίας και πως έτσι εγίνετο στην Ευρώπη... "- Ε, έτσι Λέγκω το κάμουνε και στη Σμύρνη όπως στην Ευρώπη" μου είπενε και δεν ξαναρώτηξα... "

Οι δικοί μας στα Βουρλά, έβγαναν το καπέλο σαν έμπαιναν στην εκκλησιά... στο δρόμο έδιναν το χέρι, στο σπίτι εφιλούσαν τα παιδόπουλα τους και τις κυρές τους κι αυτό μοναχά ή στις γιορτές ή σαν εγύριζαν μετά από καιρό και ταξίδι στο κονάκι τους και τις κυρές τους στα φανερά μόνο στο μέτωπο... έβγαναν το καπέλο και σαν επερνούσε ο Επιτάφιος για νεκρός -εξ΄απ΄δω- το ΄βγαναν και μπρος στη σημαία... άλλοι καιροί τότες, άλλες συνήθειες... να σκύψουν το κεφάλι να χαιρετιστούν, δεν το ΄καμαν ποτές... Α και τώρα που το θυμούμαι... ο δάσκαλός μας δεν μας εμιλούσε μήτε για φιλήματα, μήτε για φιλιά... δηλαδή γι΄αυτά μας εμίλαγε αλλά ασπασμούς τα ήλεγε... " 

"Ο πάππος μου ήλεγε πως το χειρότερο φίλημα ήτονε εκείνο του Γιούδα στο Χριστό, το αξιότερο και το πιο ζηλευτό του Παπαφλέσσα... ξέρεις μπρε... που τον εφίλησε ο Τούρκος ο Ιμπραήμ, πεθαμένονε για να τιμήσει για την παλικαριά του... το πιο και σα μουχαλεμπί γλυκό ήτο τσι αννές του... ήλεγε ακόμα πως το πιο ζόρικο ήτο του κύρη και  πατέρα του... κι εγύρευε περισσότερο τσι νενές του τα φιλήματα... ω, να που γύρευα πριν να βρω σε ποιον ήμοιασες μπρε... στον προπάππο σου ήμοιασες μουρλιωτάκι... Αχ... καλός άνθρωπος ήτονε... μακάρι να του μοιάσεις κόρη μου, σε όλα... Τ΄ομορφότερό του κι αγαπημένο του ήτονε το πρωτοκλεμμένο φιλί της κυράς του... μα κι ελαχταρούσε πιότερο εκείνα των παιδιών του... ΄Ηλεγε ακόμα πως η Εύα εφίλησε τον Αδάμ κι ήκαψε τον κόσμο... και μια φορά τον ήκουσα να λέει στον κύρη μου ... πως μ΄ένα φίλημα ήκοψε της κυράς του το κλάιμα και πως μ΄ένα φίλημά της εκείνη τον ήβγαλε απ΄τον καημό... τότες δεν εκατάλαβα τίποτα... παρά μόνο πολύ αργότερα, μεγάλη, εθυμήθηκα τα λόγια του και  κατάλαβα... ήτονες τότε που μ΄ εζήτηξε ο καλός μου... ο πάππος σου απ΄ τη μάνα μου... σαν εσυφώνησε εκείνη... εκείνος φεύγοντας τής φίλησε το χέρι... εμέ μ΄εφίλησε στο μέτωπο και ξέχασα την προσφυγιά και το χάλι μας... ήτονε το πρώτο του επίσημο... γιατί μου ΄χενε κλέψει πρωτύτερα ένα... εκεί στον τόπο μας... Πρωτομαγιά μέρα στα Βουρλά... πίσω στον μπαχτσέ μας γέρεμα ώρα... ως τότες, μου ΄χενε κλέψει τις ματιές... πρωτομαγιά μου ΄κλεψε φίλημα και καρδιά... ήξερα πως αυτός ήτο και μόνο...   υπάρχουν πράματα κόρη μου που μόνο ένα φίλημα τα λέει... και που μ΄ένα φίλημα μόνο τα λες... είναι αυτά που τα ΄χεις μέσα σου βαθιά και που δεν μπορούν να έβγουν απάνω αλλιώς... παρά μόνο με το φίλημα... Ωφου... τι τα ήθελα τα φιλήματα. να πλαντάξω πάω... με γέλια και φιλήματα αρχινίξαμε κόρη μου... στις κουτουράδες και στο παράπονο και στο κλάημα φτάξαμε... τι τα θες... αυτά έχουν οι γριές... άστα να πάνε... "

"- Φέρε μου μπρε κόρη μου ένα ποτήρι νερό... να κατεβεί ο κόμπος που έχω στο λαρύγγι μου...
δε βάνεις κι ένα κουταλάκι βύσσινο... να πάει η πίκρα κάτω... όχι βύσσινο, κυδώνι βάλε... όχι κυδώνι... φυστικάκι ή νεράτζι... βάλε μπρε ότι σ΄αρέσει εσένα... δεν μπορώ να διαλέξω μπρε, γιατί μ΄αρέσουν όλα... το κυδώνι και το βύσσινο μου θυμίζουν τον τόπο μας... "

"Καϊσί έφερα γιαγιά, εντάξει; Τρελαίνομαι για το καϊσί! Να και το νερό σου!"

"Τη γλύκα του να ΄χει η ζωή σου κόρη μου... "

"Σου ήλεγα λοιπόν πως ο πάππος μου ήλεγε ότι το φίλημα είναι αλλιώς κι αλλιώς... αλλιώς το δίνει η μάνα στο παιδί, αλλιώς ο πατέρας... αλλιώς ο αδερφός στην αδερφή... αλλιώς το παιδί στη μάνα... ο αγαπημένος αλλιώς, αλλιώς η φιληνάδα... μα φίλημα μένει πάντα... 

"΄Ηλεγε ακόμα πως όπου κι αν τον είχενε βγάλει ο δρόμος και τα ταξίδια, παντού είχενε συναπαντήσει το φίλημα... σ΄όλο το ντουνιά... δηλαδή σε όλο το ντουνιά που είχενε δει... η αλήθεια είναι ότι είχενε ταξιδέψει πολύ... και οι αθρώποι ήλεγε πως εφιλιόσαντε παντού... μόνο που ήλεγε πως ήτο και δεν ήτο παντού το ίδιο... άλλοι, λέει, με τα χείλη ακουμπούσανε το μάγουλο, άλλοι δυο φορές, άλλοι τρεις κι άλλοι τέσσερις... άλλοι  εσκουντρούσανε τα μάγουλα κι άλλοι εφιλούσανε στον αέρα... 

"Πόσα και πόσα δεν κρύβγει το φίλημα... κι άλλα τόσα λέει... 
μιλάει για σέβας, αγάπη, φιλία, θαυμασμό... 
κρύβγει χάδια, φλόγες, ανάγκες, όνειρα... 
πάει σύφωνα μ΄αυτούς που το ανταλλάσουν...
φορές το δίνεις χωρίς να το παίρνεις...
φορές στο δίνουν χωρίς να το δίνεις πίσω...
μα δεν παίρνεις φιλί χωρίς να δώσεις ένα κάτιτις από σένα...
ούτε και το δίνεις χωρίς κάτιτις απ΄τον άλλο να παίρνεις...

Παίρνεις στοργή, αγάπη, τρυφερότητα, έρωτα, γλύκα... δίνεις τα ίδια... και μάγουλο ή μέτωπο, χείλη ή χέρι
Δίνεις το μ΄αγάπη, στοργή, τρυφερότητα και παίρνεις τα ίδια... στο μάγουλο, στο μέτωπο... στα χείλη ή στο χέρι..."

"΄Οπως και να το κάμεις.... το φίλημα είναι γλυκό κι όμορφο πράμα κόρη μου κι... όπως και να το δίνεις... "

"Πάμε τώρα για ύπνο κοκόνα μου... παρωρίσαμε πάλι..."

"Καληνύχτα νενέ...."

"΄Ονειρα γλυκά κόρη μου..."


Καλά σας βράδια

Ε.-

 Αλλιώς το δίνεις στο μέτωπο, αλλιώς στο μάγουλο...
αλλιώς στη βάση του λαιμού, στην άκρια του ώμου
και πίσω από τ΄αφτάκι...
αλλιώς στην άκρη του χειλιού κι
αλλιώς πίσω απ΄το γόνατο, στα δάχτυλα από κάτω
κι αλλιώς κι αλλιώς κι αλλιώς κι αλλιώς...
μα φίλημα μένει πάλι...

δώσε μου ένα φιλί να σου πω... ποιος είσαι 


Στην Ιαπωνία δεν δίνουν φιλιά 
εν Παρίσιους δίνουν ένα... εκτός Παρισίων και εντός Λουξεμβούργου τα φιλιά γίνονται 3...
εκτός Παρισίων 4, εν Αθήναις 2...
στην Αφρική είναι αραιότατα, 
στην Ελλάδα το φιλί συνηθιζόταν από την αρχαιότητα
(όμως η εταίρα μόνο φιλούσε στα χείλη) 
στην Ασία, παίζει από χώρα σε χώρα
της Εύας ήταν το πρώτο
του Παπαφλέσσα μοναδικό
του Ιούδα δίνεται παντού

ακόμα


το φιλί στο μάγουλο εκφράζει ως επί το πλείστον φιλικά αισθήματα και διάθεση
το χειροφίλημα, που συνηθιζόταν κάποτε και πάντα εκ μέρους των ανδρών, εξέφραζε, λέει, θαυμασμό,
το φιλί στη μύτη και τ΄αφτάκια δείχνει παιχνιδιάρικη διάθεση,
το συνηθισμένο φιλί στα χείλη έχει να κάνει μ΄αγάπη
ενώ το φιλί στο λαιμό σημαίνει πάθος...

΄Οταν δεν ξέρεις που πας, γύρνα και κοίτα από που έρχεσαι... (ξεχασμένα όχι... (ΙΙ)

Κάποτε γραφόταν και Ζμύρνη... 



όπως λέει,  με Ζ,  γραφόταν και ο Ζμάραγδος ή  Ζμαράγδον.  Σιγά μη δεν πήρε από κει τ΄όνομά της έτσι λαμπερή που ήταν! ΄Ετσι εξηγείται και η λάμψη της και η ομορφιά της! ΄Ελαμπε κι έλαμψε! Και για κάποιους λάμπει ακόμα...
Κάπου-κάπου την έγραφαν και Μύρινα...  απ΄το μύρο! Και γιατί όχι; Κι ευωδιαστή ήταν και μοσχομυρισμένη...

Διάβασα... 

Γραμμένο σε παλιά νομίσματα και μετάλλια βρέθηκε γραμμένο αντί "Σμυρναίων" "Ζμυρναίων"!!! Βρέθηκε ακόμα γραμμένο στα λατινικά  "Zmyrnoeorum" αντί "Smyrnoeorum"! Υπάρχουν, λέει, κι άλλα ακόμα δείγματα γραφής της Σμύρνης με το Ζ στη θέση του Σ!

Ζμύρνη! 

΄Οπως όμως και να ΄χει γραφεί ή γραφόταν, τ΄όνομά της παραμένει πολύτιμο,  όπως ο πολύτιμος λίθος που πιθανόν της το χάρισε! ΄Ετσι πολύτιμη, πράσινη και λαμπερή ήταν! Πράσινη και λαμπερή πια δεν είναι. ΄Εμεινε όμως για πάντα πολύτιμη! Πολύτιμη στα μάτια αυτών που την "έχτισαν", την έζησαν και  την έχασαν! 

Η Αρχαία Κύμη
με τις μεγαλοπρεπείς συκιές

Ο Ηρόδοτος λέει πως ιδρύθηκε 168 χρόνια μετά την άφιξη των δικών μας που ήθελαν να πάρουν πίσω την όμορφή τους την Ελένη ήτοι μετά την άλωση της Τροίας, ενώ ο Ερατοσθένης λέει πως την ίδρυσαν οι Κυμαίοι ή Κουμιώτες το 1112 π.Χ. ΄Αφησαν πίσω την Κύμη τους στην Εύβοια, διέσχισαν τη θάλασσα, έφτασαν απέναντι, είδαν τον τόπο και τον θαύμασαν κι εγκαταστάθηκαν εκεί για τα καλά. Μετά κατέβηκαν λίγο παρακάτω...




Η αρχαία Κύμη της Μικράς Ασίας, Candarli σήμερα, βρίσκεται στα 80 χλμ. βορινά πάνω  και πέρα απ΄ τη Σμύρνη. Τα κύματα χαϊδεύουν τα ερείπιά της και οι συκιές που ρίχνουν τον ίσκιο τους πάνω στα ερείπια είναι με μια και μονάχα λέξη, μεγαλοπρεπείς!!! Και όχι μόνο. Τα σύκα της Κύμης, έδωσαν τα θαυμαστά Σύκα της Σμύρνης, που έφεραν πλούτο και προκοπή σε πολλούς δικούς και ξένους. Πραγματεία του George C. Roeding, του Πανεπιστημίου της Καλλιφόρνιας, πρώτη έκδοση το 1903, σελ. 106, με τίτλο "The Smyrna Fig at Home and Abroad, αναφέρει ως Calimyrna Fig tree, την ποικιλία των θαυμαστών σμυρνέικων σύκων!                  



              

Ξυλογραφία δείχνει ένα τοπικό έθιμο που χάθηκε στην ιστορία, το φεστιβάλ των σύκων στη Σμύρνη. Δημοσιεύθηκε από το «Le journal petit - Συμπλήρωμα illustré - 1906» από άγνωστο καλλιτέχνη.

Ζμαραδγένια Ζμύρνη! Μ΄αρέσει!!!

Δεν σας έπεισα ακόμη; Δεν πειράζει.
Το ταξίδι μπορώ να το κάνω και μόνη.

Στην αρχαία Κύμη

Ούτως ή άλλως κάθε φορά που ήμουν εκεί, μόνη ένιωθα. Είχα παρέα τις φιληνάδες μου ναι, αλλά η συντροφιά μου ήταν η νενέ μου. Πάνω στα δικά της τα χνάρια κινήθηκα, περπάτησα, τριγύρισα και χάθηκα και βρέθηκα και ένιωσα. Συγκινήθηκα, δάκρυσα, ένιωσα μίσος, θυμό και δέος αλλά κι αγάπη, μεγάλη αγάπη. Αγάπησα ξανά την πόλη που  την αγαπούσα χωρίς να την ξέρω, χωρίς να την έχω δει. Την είχα ζήσει και την είχα δει μέσα από την καρδιά και τα μάτια της νενές μου. Τη γνώριζα μέσα από άλλων λόγια, από παλιές ιστορίες, βαθιούς αναστεναγμούς, δακρυσμένα μάτια και κιτρινισμένες φωτογραφίες. Τώρα πια την ξέρω, την είδα με τα μάτια μου! Κι ενώ στα μάτια στην αρχή μού ήταν μια "άγνωστη", τώρα πια την ξέρω καλά. Τώρα πια, την αγαπώ αλλά αλλιώς. Τώρα που τη συγχώρησα, την αποδέχτηκα και την γνώρισα, την αγαπώ πολύ περισσότερο! Χμ, μάλλον την αγαπώ, τρις. Μια για τη νενέ μου, μια για μένα και μια για "κείνη" την ίδια...

Και γ_μώ τις μάγισσες της Σμύρνης! Με μάγεψε!!!

Κλείνω τα μάτια και φεύγω. Δεν τρέμω πια στη θέα της αφού έχω πάει και ξαναπάει. Παρόλα αυτά, η λαχτάρα παραμένει η ίδια ενώ η τρίχα μου σηκώνεται κάγκελο... 
όσο κι αν το ταξίδι γίνεται σ΄αυτό το "χαρτί"...

ελάχιστες, κατά τύχη ακόμα όρθιες...
πολλές απωλεσθείσες και για πάντα χαμένες...

μερικές πάλι, χάρη σ΄ένα σημάδι,   
μια πέτρα, ένα ερείπιο,
του χθες απομεινάρι...

απομένουν σημάδι στο χάρτη του σήμερα
και μια πιθανή τους θέση, ίχνος που θαμπώνει τα μάτια, στο σήμερα...

μερικές εξαφανίστηκαν για πάντα... 
μερικές πάλι είναι σίγουρο πως βρίσκονταν κάπου...

εκεί... βούλες στο χάρτη... η σε παλιό χαρτί...
μερικές, είναι ακόμα στητές... οι τυχερές; 
μερικές, είναι μεταλλαγμένες... οι άτυχες
μερικές μοναχά πέτρες και ερείπια, ελάχιστη μνήμη και θύμηση...
μερικές είναι μόνο "υποθέσεις"...

μερικές χάθηκαν 
αναζητείται ένα τουλάχιστον ίχνος τους... 
μια πόρτα, μια κολόνα, μια πέτρα, έστω μια κάρτ-ποστάλ...

Σμύρνη - Ελληνικές Εκκλησίες
Άγιος Χαράλαμπος  (παρεκκλήσι του Γραικικού Νοσοκομείου)	Συνοικία Σπιτάλια (Spitalia), ανατολικά του Καινούργιου Μαχαλά	Χτισμένη το 1833	Χάθηκε  Γραικικό Νοσοκομείο
΄Αγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος (Κερασόχωρας)	Συνοικία Σχοινάδικα, νότια της Πούντας	χτισμένη πριν το 1818, ξαναχτίστηκε το 1856-57	Χάθηκε Μετά τη φωτιά
΄Αγιος Γεώργιος	Συνοικία Αγίου Γεωργίου, κέντρο της πόλης	Χτισμένη το 1623	Χάθηκε
΄Αγία Φωτεινή - Η Μητρόπολη της Σμύρνης	Συνοικία Αγίας Φωτεινής, κέντρο της πόλης	Χτισμένη τον 17ο αιώνα,  ενώ το καμπα- ναριό της χτίστηκε το 1856	Υπάρχει και δεν υπάρχει
Αγία Αικατερίνη	Συνοικία Αγίας Αικατερίνης, νότια από τα Σχοινάδικα	Χτισμένη ξύλινη το 1857, ξαναχτί- στηκε το 1898 ΄Ηταν η μεγαλύ- τερη εκκλησία της Σμύρνης	Χάθηκε
΄Αγιος Δημήτριος	Συνοικία Αγίου Δημητρίου, ανατολικά από τα Σπιτάλια	Χτισμένη το 1830	Χαμένη... αναζητείται
Ευαγγελισμός Θεοτόκου	Tabahana, νότια του Μπασμαχανέ και στα νότια επίσης της Συνοικίας του Αγίου Δημητρίου	Χτισμένη τοt 1867, ξαναχτίστηκε το 1908	Χάθηκε
΄Αγιας Νικόλαος	Συνοικία Αγίου Νικολάου, ανατολικά της Συνοικίας Tabahane (Ταμπάκικα)	Χτισμένη το 1884	Χάθηκε
Κοίμησις Θεοτόκου	Παραλλέλι, Κέντρο (Στην παράλληλο του Και (Quai) - Προκυμαία (İkinci Kordon)	Χτισμένη το 1871	Χάθηκε
Γέννησις Θεοτόκου	Συνοικία Φασουλά, δυτικά της συνοικίας της Αγίας Αικατερίνης	Ενορία από το 1885	Χάθηκε
΄Αγιος Βουκόλος (Βούκλας)  και ΄Αγιος Πολύκαρπος	Συνοικία ΄Αγιου Βούκλα νότια του Μπασμαχανέ	Χτισμένη το 1866 πάνω στα ερείπια παλιότερης εκκλησίας	Αναστηλώθηκε το 2010 xρησιμοποιείται σαν πολιτιστικό κέντρο Απομεινάρι ΄Αγιος Βουκόλος ή Βούκλας ΄Αγιος Πολύκαρπος  Αναστηλωμένη
΄Αγιος Κωνσταντίνος και Αγία Ελένη	Συνοικία Χιώτικα (Tepecik), ανατολικά του Μέλη ποταμού	Χτισμένη το 1862	Κατεδαφίστηκε ολοκληρωτικά το 1961   Σήμερα - σχολείο και το πιο πιθανό, η εκκλησία βρισκόταν στο προαύλιο του σχολείου όπως μαρτυρά η ξεχασμένη πέτρινη πλάκα που δηλώνει πως το "σχολειό" ανήκει στην εκκλησία
΄Αγιος Τρύφωνας	Συνοικία Τσικουδιά ή ΄Αγιος Τρύφωνας (Tsikoudia), δυτικά της συνοικίας Μορτάκια	Χτισμένη το 1887-94	Χαμένη
Μεταμόρφωση Σωτήρος	Συνοικία Μορτάκια	Χτισμένη το 1860, διευρύνθηκε το 1878	Χαμένη
Μετόχι της Παναγιάς του Κύκκου	Εβραϊκή Συνοικία (Juderia)	;;;	Κατάλοιπο;  Υπόλοιπο;
΄Αγιος Ιωάννης ο Θεολόγος	Πάνω Μαχαλάς,  νότια της Εβραϊκής Συνοικίας	Χτισμένη το 1700, κάηκε το 1773, ξαναχτίστηκε μετά τη φωτιά και ξαναχτίστηκε μεγαλύτερη το 1804	Τότε Χάθηκε Κάποτε ήταν το ελληνικό σχολείο και το σπίτι του ΄Ελληνα δημοδιδάσκαλου
΄Αγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος	Μπουτζάς, Πάνω Γειτονιά	Χτισμένη το 1796, ξαναχτίστηκε το 1854	Τότε Θύμηση
Ευαγγελισμός Θεοτόκου	Μπουτζάς, Κάτω Γειτονιά	Χτισμένη το 1903	Απομεινάρι
΄Αγιος Ιωάννης ο Αποκεφαλισθείς	Μπουτζάς, Τρία Πηγάδια (Üçkuyular)	Χτισμένη το 1865	Αναζητείται
Αγία ΄Αννα η Κουρελού	Ανατολικά του Πάγου, στο δρόμο για Μπουτζά	?	Αναζητείται
Μοναστήρι Προφήτη Ηλία	Καμάρες Kamares (Υδραγωγείο), στο δρόμο για Μπουτζά, στα μετόχια της Αγίας ΄Αννας	Χτισμένη το 1844-46	΄Εστεκε Στέκει
Αγία Παρασκευή	Καρατάσι (Μελάντια)	?	Θύμηση
Αγία Μαρίνα	Κοκάργιαλι (Kokaryalı -Myracti)	?	Αναζητείται
Μεταμόρφωση Σωτήρος	Καραντίνα	?	Τότε Μεταλλαγμένη  σήμερα Τζαμί
Μιχαήλ Αρχάγγελος (παρεκκλήσι του Ελληνικού Νεκροταφείου)	Νταραγάτσι (Darağaç), ανατολικά της Πούντας	Χτισμένη το 1878	Χάθηκε Το γήπεδο του Πανιώνιου και στο βάθος να ξεχωρίζει ο Αρχάγγελος Θύμησες    απομεινάρι η επιτάφια πλάκα Και το γήπεδο του Πανιώνιου ακόμη και σήμερα γήπεδο, της τοπικής ομάδας
΄Αγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος	Κορδελιό (Περαία)	Χτισμένη το 1818	Αναζητείται
Μεταμόρφωσης Σωτήρος	Παπά Σκάλα (Bostanlı), Κορδελιό	?	Αναζητείται
Αγία ΄Αννα (Μητρόπολη)	Κορδελιό	Ξαναχτισμένη το 1898	Αναζητείται
Αγία Μαρίνα	Alaybey, Κορδελιό	?	Αναζητείται
΄Αγιος Δημήτριος	Tomazo, Κορδελιό	?	Αναζητείται
΄Αγιος Ιωάννης ο Θεολόγος ή ο Πρόδρομος (παρεκκλήσι του Ελληνικού νεκροταφείου)	Κορδελιό	?	Αναζητείται
΄Αγιος Ιωάννης στην Αλυγαριά (Ελονοσίας ή Παροξυσμού) (Malaria-healer)	Αλυγαριά (νότια του Νταραγάτς), στη γειτονιά Tenekeciler quarter, κοντά στη συνοικία Μορτάκια	Χτισμένη το 1910	Απομεινάρια  και ΄Ιχνη
Αγία Μαρκέλλα	Νταραγάτσι  (Darağaç), μεταξύ Πούντας και Λουτρού της ΄Αρτεμης (Halkapınar)	?	Δ Δείγματα ύπαρξης από τα αρχεία της Κωνσταντινούπολης τα σχεδιαγράμματα κατασκευής
Παναγιά Μυρτιδιώτισσα	Μερσίνη (Mersinli), ανατολικά του Λουτρού της ΄Αρτεμης	Χτισμένη ξύλινη το 1891, ξαναχτίστηκε το 1903	Αναζητείται
Αγία Κυριακή	Κοντά στην Αγία Μαρκέλλα (ίσως στο Halkapınar?)	?	Αναζητείται
΄Αγιος Παντελεήμων	Γκιόζτεπε (Göztepe)	?	Αναζητείται
Κοίμησις Θεοτόκου	Μπουρνόβας	Χτισμένη το 1772, ξαναχτίστηκε  το 1839-1840	Αναζητείται
Αγία Τριάδα (παρεκκλήσι του Ελληνικού Νεκροταφείου)	Μπουρνόβας	Χτισμένη το 1864	?
Ανάληψη Σωτήρος	Μπαϊρακλί (Bayraklı)	Χτισμένη το 1845	Μεταλλαγμένη Σήμερα... Merkez Camii
Αγία Τριάδα (μικρή Βυζαντινή εκκλησία)	Αγία Τριάδα (Turan)	?	Αναζητείται
΄Αγιος Ιωάννης ο Θεολόγος	Σεβντίκιοϊ (Sevdiköy -Gaziemir)	Χτισμένη το 1796	Αναζητείται
΄Αγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος	Σεβντίκιοϊ (Sevdiköy - Gaziemir)	?	Αναζητείται
Αγία Ειρήνη	Τσουμόβασι  (Cumaovası)	?	Αναζητείται
΄Αγιος Τρύφωνας	Πινάρμπασι (Pınarbaşı)	?	Δείγμα ύπαρξης, το σχεδιάγραμμα από αρχεία της Κωνσταντινούπολης
Τίμιος Σταυρός	Narlıköy (Doğanlar)	?	Τότε 2014 - Υπό ανακαίνιση  σκοπός: δημιουργία πολιτιστικού κέντρου

Πολλά σχολεία της Σμύρνης είχαν να κάνουν με τις εκκλησίες, εξ ου και η ονομασία τους "ενοριακά" ή δημόσια. Βρίσκονταν μέσα στην πόλη και τη στιγμή της καταστροφής ήταν:

• της Αγίας Αικατερίνης
• της Αγίας Άννης
• του Αγίου Βουκόλου
• του Αγίου Γεωργίου
• του Αγίου Δημητρίου
• του Δαραγατσίου
• της Ευαγγελίστριας
• του Αγίου Ιωάννου Θεολόγου
• του Αγίου Ιωάννου (Αλυγαριάς)
• του Αγίου Κωνσταντίνου
• της Αγίας Κυριακής
• της Αγίας Μαρκέλλας
• της Μεταμορφώσεως (Μορτάκια)
• του Αρχάγγελου (Νεκροταφείου)
• του Αγίου Νικολάου (Τσαϊρλί Μπαξέ)
• του Τιμίου Προδρόμου
• του Αγίου Τρύφωνος

Σμύρνη - Fuar, σήμερα
Η ελληνική καρδιά της,
τότε

Fuar ονομάζεται σήμερα ο εκθεσιακός χώρος της Σμύρνης 
και 

βρίσκεται στο κέντρο της, κυριολεκτικά στην καρδιά της...

εκεί κυλούσε άλλοτε το αίμα της και όλη η ζωή της...

εκεί κυλούσε το περισσότερο ελληνικό αίμα...

εκεί που κύλησε άλλοτε και το περισσότερο αίμα... 

Σας είπα, αν πάτε, δεν θα δείτε πολλά... 

αλλά αν θελήσετε να δείτε, 
θα δείτε πάμπολα... φτάνει να ψάξετε και λιγάκι... 

Το θέμα είναι να θελήσετε να τα δείτε... 
κι αν ναι, είναι αλήθεια τόσο εύκολο...  
αφού το βλέμμα σας όπου κι αν στρέφεται θα τ΄αναγνωρίζει από μόνο του...

Καλά σας βράδια

Ε.- 

Πολλά άκουσα, πολλά διάβασα, πολλά έμαθα, πολλά τα έψαξα ξανά και ξανά...
Πολλά απ΄αυτά που σας "έδειξα", τα έχω δει... αλλά και πολλά έχω ακόμα να δω...
κάμποσα τα έψαξα μανιωδώς -ευτυχώς τελικά αποζημιώθηκα-
όσα άκουσα προσπαθώ να σας τα πω...

όσα έμαθα, τα έμαθα για μένα...

όσα διάβασα, τα περισσότερα μπορείτε να τα διαβάσετε κι εσείς στο Διαδίκτυο, ειδικά σε κάποια blogs που είναι φτιαγμένα με άπειρη αγάπη κι άπειρη δουλειά και που σκοπό έχουν να κρατήσουν τις θύμησες και τη μνήμη ζωντανή...

Τα στοιχεία και τις φωτογραφίες για τις εκκλησίες τα βρήκα στη δνση

LH levantineheritage.com