 |
| ΄Αγιος Πολύκαρπος - Σμύρνη- Σήμερα |
Δεν ξέρω αν έχω όρεξη για βόλτα σήμερα ...
Είναι τόσο γκρι και θολός ο καιρός εδώ ... που κοντεύει να γίνει γκρι και το κέφι μου!
Προτιμώ όμως να μην το βάλω κάτω! Το σίγουρο είναι ένα, πως μπορώ να το κάνω ... κι αυτό που έλεγε η γιαγιά μου η καλή -η Ελένη- που τ΄όνομά της φέρω μιας και ο πατερούλης μου αγαπούσε τη μάνα του αλλά λάτρευε την πεθερά του! Θες και γιατί την άλλη τη γιαγιά την έλεγαν Καίτη μα και τη μανούλα μου Καίτη, βάλε και το ότι η εκκλησιαστική αρχή απαγόρευε -στην εποχή μου- μάνα εν ζωή και κόρη να έχουν το ίδιο όνομα, να ΄μαι λοιπόν, Ελένη κι εγώ, ελπίζοντας να γίνω και μια γιαγιά καλή ... ΄Ελεγε λοιπόν η γιαγιά μου η καλή ...
"Δεν μας πάνε τα "παπούτσα" όπου θένε αυτά, εμείς τα πάμε ..." κι είχε τόσο μα τόσο δίκιο ...
Φαντάζεστε να μας πήγαιναν τα παπούτσια; Αλίμονό μας!
Κι όσους τούς πάνε, γιατί υπάρχουν και τέτοιοι άβουλοι, κρίμα τους και καλά να πάθουν!
Βίρα λοιπόν τις άγκυρες -έστω και χωρίς ιδιαίτερο κέφι - θα το βρούμε στο δρόμο, όσο κι αν ο δρόμος αυτός μας "πληγώσει" τα πόδια ... Μας έχει πληγώσει τόσο στο παρελθόν που η δική μας η βόλτα φαντάζει τουριστικός περίπατος. Κι επειδή δεν μ΄αρέσει η λέξη "τουριστικός", ας τον πούμε παιδικό περίπατο... κι έτσι ας τον φχαριστηθούμε. Με αγνή καρδιά και καθαρά μάτια! Γιατί αν βάλουμε μέσα το παρελθόν -τα παιδιά δεν έχουν παρελθόν- τότε ούτε καν τουριστικός δεν λέγεται ...
Αφήνουμε το κέντρο της Σμύρνης στο χαμό του και στους τουρίστες του και πάμε για τα δικά μας ...
Ετοιμαστείτε ... ακολουθούν μαγικά, εύηχα, γνώριμα ονόματα , γωνιές τραγουδισμένες, γειτονιές που χιλιοαγαπήθηκαν, κάηκαν, χάθηκαν μα και που αγαπιούνται και ζουν ακόμα ! Ετοιμαστείτε για βόλτα, ετοιμαστείτε για σύγχιση ... Δεν μπορεί ... όλο και κάτι -ένα τραγούδι- θα έχετε ακούσει γι΄αυτές τις γειτονιές! ΄Ολο και κάποιο δικό σας θα είχατε να θλίβεται και να μαραζώνει στ΄άκουσμά τους ...
Προάστια
Κύρια προάστια και χωριά γύρω από τη Σμύρνη είναι από ΝΔ. παραλιακά και κατά σειρά το Καρατάσ-ι, ο Σαλαχανάς, η Καραντίνα, το Γκιοζ Τεπέ και το Κοκαργιαλί. Ανατολικά είναι το Νταραγάτσι, το Χαλκά-μπουνάρ κι από εκεί πηγαίνοντας προς το εσωτερικό ο Μπουρνόβας, η κατ΄ εξοχήν αγγλική παροικία της Σμύρνης. Από το Χαλκά-μπουνάρ και επί της απέναντι ΒΔ. παραλίας του μυχού του κόλπου είναι η Αγία Τριάδα, το Μπαϊρακλί, και τέλος στο άκρο το Κορδελιό (Καρσίγιακα). Άλλα χωριά της Σμύρνης είναι ο Κουκλουτζάς, ο Μπουτζάς, το Σεβντίκιοϊ, ο Προφήτης Ηλίας και η Αγία Άννα. Αυτά τα χωριά -σήμερα προάστια- είναι τα κοντινά, τα κολλητά στη Σμύρνη ... έχουμε να επισκεφθούμε κι άλλα μακρύτερα!
Η Σμύρνη από την αρχαιότητα υπέστη πολλές καταστροφές! Από πυρκαγιές, σεισμούς αλλά και από επιδημίες (πανώλη). Πανώλη έπεσε στην πόλη κατ΄ επανάληψη στους τρεις συνεχόμενους αιώνες, τον 17ο, 18ο και 19ο αιώνα, προκαλώντας μεγάλο αριθμό θυμάτων. Επίσης στους μεγάλους σεισμούς του 1688 και 1778 ολόκληρες συνοικίες ισοπεδώθηκαν. Σημαντικότερη πυρκαγιά -πριν της καταστροφής του 1922- ήταν εκείνη του 1842 όπου αποτεφρώθηκε το αρχικό κτίριο της Ευαγγελικής Σχολής.
Η Σμύρνη, (ο Κάτω Μαχαλάς) -πριν την καταστροφής της το 1922- είχε 16 ορθόδοξες εκκλησιές και ναούς! Με σημαντικότερο όλων το μεγάλο μητροπολιτικό ναό της Αγίας Φωτεινής. Λαμπερός και καταστόλιστος με το μεγαλοπρεπές και εξαιρετικής τέχνης μαρμάρινο κωδωνοστάσιο που κτίσθηκε τον 17ο αιώνα.. Καταστράφηκε από σεισμό το 1688, ανοικοδομήθηκε το 1690, και επανοικοδομήθηκε το 1692 μετά από την πυρκαγιά που σημειώθηκε τότε. Αποτελούσε τον κατ΄ εξοχή σμυρναίικο ναό όπου τελούνταν στη μικρή περίοδο της απελευθέρωσης όλες οι επίσημες λειτουργίες και εθνικές τελετές. Τόσο ο ναός όσο και το κωδωνοστάσιο ανατινάχθηκαν με δυναμίτιδα, από τους Τούρκους, μετά την καταστροφή...
Οι άλλοι ναοί ήταν του Αγίου Γεωργίου, κοντά στη μητρόπολη, της Κοίμησης της Θεοτόκου, στη συνοικία Φασουλά, ο ναός του ορφανοτροφείου Σμύρνης, που εκκλησιάζονταν η αριστοκρατία, ο μεγαλοπρεπής ναός του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, στα Σχοινάδικα, οι ναοί Αγίας Αικατερίνης, Αγίου Τρύφωνα, Αγ. Δημητρίου, Αγ. Χαραλάμπους και Ευαγγελιστρίας, (στην ελληνική συνοικία), ο ναός του Αγ. Νικολάου στην αρμενοσυνοικία, του Αγ. Βουκόλου, στο σταθμό Κασαμπά, του Αγ. Κωνσταντίνου, του Αγ. Ιωάννη θεολόγου και της Μεταμόρφωσης στη συνοικία Μορτάκια, του Τιμίου Προδρόμου στη Λυγαριά, και των Ταξιαρχών στο περίβολο του νεκροταφείου. Απ΄ όλους τους παραπάνω ναούς κανένας δεν υφίσταται σήμερα. Άλλοι κάηκαν, άλλοι γκρεμίστηκαν και στη θέση τους ανοίχθηκαν λεωφόροι και δημιουργήθηκαν πάρκα. Κάποιοι άλλοι που διασώθηκαν μετατράπηκαν σε τεμένη και σχολεία ενώ αρχικά σε αποθήκες...
Η γιαγιά μου η καλή αγαπούσε κι άλλη μια εκκλησιά ... τον ΄Αγιο Πολύκαρπο! Το περίεργο είναι ότι στη Σμύρνη ο ΄Αι-Πολύκαρπος λειτουργούσε και για τους καθολικούς! Τώρα πως η γιαγιά μου τον αγαπούσε πιότερο απ΄την Αγία Φωτεινή... Νομίζω πως τον αγάπησε γιατί κοπελούδα 17-18 χρονών ήταν όταν, προσφυγοπούλα την έριξαν με την οικογένειά της στο Βοτανικό. Και δεν πρόσφυγε μόνο η οικογένειά της εκεί μα και άλλοι πολλοί ταλαίπωροι, (ξ)έπεσαν εκεί. Πάντως όλοι αυτοί οι κυνηγημένοι μαζί στερήθηκαν κι έχτισαν μια εκκλησιά στη "νέα" τους πατρίδα και γειτονιά. Κι η εκκλησιά αυτή ήταν ο ΄Αγιος Πολύκαρπος Σμύρνης, ο δεύτερος επίσκοπός της μετά τον ΄Αγιο Βουκόλο. Θες τώρα γιατί της θύμιζε την άλλη μεριά, θες γιατί ήταν η "δική τους" εκκλησιά, η γιαγιά μου αυτή αγαπούσε περισσότερο! Πολύ αργά πια να εξακριβώσω η αγάπη αυτή γιατί ...
Σχολεία
Από τα πλείστα όσα ελληνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα σημαντικότερη ήταν η Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης (αρρένων), που ιδρύθηκε το 171. Με πλήρες γυμνάσιο με διάφορα παραρτήματα, όπως οι δημοτικές σχολές του Τιμίου Προδρόμου και το Κιουπετσόγλειο. Η μεγάλη αυτή σχολή περιελάμβανε επίσης βιβλιοθήκη με 35.000 τόμους και 180 ιστορικά χειρόγραφα, ένα μικρό μουσείο με αρχαία εκθέματα και μεγάλη νομισματική συλλογή. Αντίστοιχη σχολή το "Κεντρικόν Παρθεναγωγείον" (θηλέων) που είχε εγκατασταθεί αρχικά (1837) στον περίβολο της Μητρόπολης, και από το 1883 σε μελαλοπρεπές οικοδόμημα που είχε δωρήσει ο Δ. Κιουπετζόγλου. Και τα δύο αυτά μαρμάρινα οικοδομήματα σώζονται μέχρι σήμερα και στεγάζουν τουρκικά γυμνάσια...
Νοσοκομεία
Πολλά και σημαντικά και τα ευαγή ιδρύματα, με σημαντικότερα το "Γραικικό Νοσοκομείο" ή "Νοσοκομείο του Αγ. Χαραλάμπους", που είχε ιδρυθεί από τον Π. Σεβαστόπουλο. Περιελάμβανε 2 τμήματα χειρουργικής, 2 παθολογίας, 1 οφθαλμιατρικής, 1 μαιευτικής, 1 ψυχιατρικής, και γηροκομείο). Μαζί και το "Βρεφοκομείον Σμύρνης" που είχε ιδρυθεί το 1902, και το "Ορφανοτροφείον Σμύρνης" που λειτουργούσε από το 1870. Ανάλογα τέτοια νοσοκομεία είχαν ιδρύσει και οι Καθολικοί και οι Αρμένιοι που όμως όλα καταστράφηκαν στη μεγάλη πυρκαγιά...
Πνευματική κίνηση
Η πνευματική και πολιτιστική κίνηση των Ελλήνων στη Σμύρνη άρχισε ν΄ αναπτύσσεται στις αρχές του 19ου αιώνα. Πρώτος που φέρεται να ίδρυσε κοινωνικό πνευματικό κέντρο ήταν ο Κωνσταντίνος Οικονόμος που ίδρυσε την "Ιωνική Λέσχη" που διατηρήθηκε μέχρι το 1922! Ακολούθησαν και άλλα όπως το "Μουσείο" το 1838, το "Φιλολογικό Μουσείο" το 1854, ο "Σύλλογος προς διάδοση των ελληνικών γραμμάτων" και ο σύλλογος "Όμηρος" που εξέδιδε και ομώνυμο περιοδικό.
Εφημερίδες - περιοδικά
Ιδιαίτερη ανάπτυξη είχε επίσης σημειώσει και η ελληνική δημοσιογραφία με την αρχαιότερη ελληνική εφημερίδα την "Αμάλθεια" που εκδιδόταν από το 1838 μέχρι το 1922 με τελευταίους διευθυντές έκδοσης τους Σ. Σολομωνίδη και Θ. Υπερίδη. Άλλες ελληνικές εφημερίδες της Σμύρνης ήταν η "Αρμονία" του Μ. Σεϊζάνη, η "Ιωνία", η "Νέα Ιωνία", η "Πρόοδος", καθώς και διάφορα περιοδικά όπως το φιλολογικό ο "Κόσμος" και το σατυρικό ο "Κόπανος" του Γ. Αναστασιάδη. Σημειώνεται ότι από τα τέλη της δεκαετίας του 1840, όπως μαρτυρείται από τον Χρήστο Σολομωνίδη, στη Σμύρνη λειτουργούσαν 10 τυπογραφεία, όπου στα 5 εξ αυτών τυπώνονταν οι εβδομαδιαίες ελληνικές εφημερίδες "Αμάλθεια", "Ιωνικός Παρατηρητής", "Άργος" και η "Ιωνική Μέλισσα" καθώς και το περιοδικό "Αποθήκη των Ωφελίμων Γνώσεων". Στη δε στατιστική που είχε προβεί ο Κάρολος ντε Σερζέ (Charles de Scherzer) το1870 στη Σμύρνη λειτουργούσαν τότε 17 τυπογραφεία -εκ των οποίων 10 ήταν ελληνικά-, 3 αρμενικά, 2 γαλλικά, 1 τουρκικό και 1 εβραϊκό.
Συνολικά κυκλοφορούσαν 134 εφημερίδες, περιοδικά και επιθεωρησιακά έντυπα!!!
Αυτά πολύ περιληπτικά και γι΄αρχή ...
(πηγή: Τα ιστορικά της Σμύρνης, η γιαγιά μου η καλή κι ο πατερούλης μου)
Ξέρετε, ίσως να τα πούμε κι αργότερα ...
Μ΄ένα τόσο γκρι καιρό, δεν ταιριάζει τίποτα περισσότερο από ένα γκρι ταξίδι ...
Κι ενώ δεν αγαπώ το γκρι -το αδιευκρίνηστο αυτό χρώμα- που ούτε άσπρο, ούτε μαύρο μα ούτε και βρώμικο είναι, μερικές φορές ένα γκρι πρωί ή ένα γκρι απόγευμα καταφέρνουν και με χαλαρώνουν ...
Καλά θα ήταν και πολύ θα το εκτιμούσα βέβαια, μετά από μια τέτοια μέρα γκρι, να βγει ένας ήλιος ναααααααα λαμπερός! Αλλά κι αν δεν είναι η περίπτωση -σύνηθες εδώ- δεν πειράζει! Ούτως ή άλλως "χέρι" στον καιρό δεν μπορώ να βάλω και λίγο μού περνάει!!! Δεν μας πάνε τα παπούτσα μεν, αλλά με τον καιρό και με το χρόνο, ποιος μπορεί να τα βάλει; Κυρίαρχος ο χρόνος ...
Φιλί
Ε.-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου