΄Οποιος γελάει τη γης ... κι η γης τον εγελάει ...





Κάποτε ήταν Αρχοντικό ...
ρωμέικο

Φλεβάρης 20, του Λέοντος σήμερα ... Κι  ένα ακόμα χαμένο -όμορφο- όνομα!

Και χιονίζει ... πάλι, εδώ ...

΄Εχει ήδη αρχίσει το Τριώδιο. Το καταλάβατε ε;

Λοιπόν, καλά που ο Φλεβάρης έχει μέσα του -σχεδόν πάντα- τις Απόκριες! ΄Αντε μπας και δικαιολογήσουμε το χάλι μας! Μόνο που το χάλι μας καμιά σχέση δεν έχει με Απόκριες -οι Απόκριες είναι γιορτή, γέλιο και χαρά- όσο κι αν έχουμε γεμίσει "καραγκιόζηδες"! (βλ. χτεσινά γραμμένα). Κι επειδή για σήμερα, μού φτάνει το χιόνι κι επειδή είναι Κυριακή -μέρα ανάπαυσης- το κόβω εδώ γιατί ούτε η μέρα μου θέλω να χαλάσει ούτε και το "άσπρο" να το κάνω μαύρο! Είναι όμορφο το χιόνι! Ακουμπάει τόσο αθόρυβα σ΄όλα τριγύρω ... και φέρνει μια ηρεμία και μια γαλήνη τόσο περίεργη! ΄Ενα κάτι που πέφτει με χωρίς κανένα απολύτως θόρυβο, είναι, δεν είναι περίεργο; Δεν ξέρω άλλο κάτι που να πέφτει και να μην κάνει θόρυβο! Χμμμμ, εκτός ίσως από τα ψίχουλα στην κουζίνα μου και τις τρίχες απ΄τα μαλλιά μου, ναι. ΄Εχει πάντως κάτι, δεν μπορώ να πω, από  -νάτα μας πάλι- το χάλι μας! ΄Οσο κι αν δεν βρίσκομαι στα "χώματά" μου κι όσο κι αν δεν τα πατάω, δεν μπορώ να το αποφύγω .αμώ το μου και να μείνω αδιάφορη στα καραγκιοζιλίκια που συμβαίνουν εκεί! Επηρρεάζομαι ναι, και μάλιστα πολύ! Και λυπάμαι ... ακόμη περισσότερο! Είναι κι αυτό το γιατί το αναπάντητο που όσο δεν παίρνει απάντηση τόσο αραχνιάζει γύρω μου και όλο και πιο δύσκολο γίνεται να το αποφύγω!

Σαν έχασε την αρχοντιά του ..

Κι  είναι το Τριώδιο, 3 βδομάδες χαράς και γέλιου πριν τη Σαρακοστή και τη μεγάλη εκείνη βδομάδα της θλίψης! Σαρακοστή και Μεγάλη Βδομάδα μάς κάνουν κοντά 7 βδομάδες! Κι ήταν κάποτε η Σαρακοστή, εκτός από υγεία μα και ανακούφιση για τους φτωχούς -αφού δεν ζητούσαν τόο τα παιδιά- και παρηγοριά μιας και που ούτε κείνοι μα και που ούτε οι πιο πλούσιοι έτρωγαν γερά... 

Σμύρνη - Απόκριες

΄Εθιμο σχέση έχον -όπως μπόλικα ακόμα- με τις Διονυσιακές γιορτές ή "όργια" των αρχαίων ημών εξαιρετικών -οκ, όχι όλων- προγόνων!

Βουρλά

Επί παραδείγματι: Φτάναν οι Απόκριες -αρχή της Σαρακοστής και σχέσης έχουσας φυσικά με το Πάσχα μας και την Ανάστασή μας, κι ουδόλως με όργια- κι ένα μήνα νωρίτερα λοιπόν, μαζεύονταν οι άνδρες όλοι και γίνονταν παρέες πέντε - δέκα ατόμων. Τόσα λέει χρειάζονταν! Κι οργάνωναν παράσταση, και παρίσταναν το '21. Και μ΄ αυτό τον τρόπο λέει μέσα στο τουρκικό κράτος και με τους ντόπιους τριγύρω δείχναμε ποιοι είμαστε, ποιους πονάμε και ποιες είναι οι ρίζες μας. Τα ΄θελε κι εμάς -γυρεύοντας πηγαίναμε- ο κώλος μας ε; Λοιπόν, τα "παιδιά" της παρέας, ο ένας π.χ. χτίστης, ο άλλος αγρότης, ή πεταλωτής, ο γραφιάς, μυλωνάς ή χασάπης -τα ΄λεγαν τώρα αυτά μεταξύ τους- "Ελάτε να μοιραστούμε τους ρόλους"! Κι ο χασάπης γινόταν -για λίγο- Μάρκος Μπότσαρης, ο γραφιάς Κολοκοτρώνης, ο αγρότης Καραϊσκάκης!

Το πιο όμορφο; Είχαν και τους Τούρκους κοντά, να ΄ρχονται και να παρακολουθούν το θέαμα και να χαίρονται!!! Κάνανε και τα παιδιά ένα παρόμοιο θέατρο! Μοιράζονταν κι αυτά ρόλους και το καθένα τους τον μελετούσε όλο αυτό το χρονικό διάστημα που είχε μπροστά του. Κι έρχονταν οι απόκριες κι έλεγαν ότι θα το παραστήσουν κι αυτά στα κεντρικά σημεία της πόλης. Τελικά σπανίως το παρουσίαζαν. Την τιμητική την είχε το θέατρο των αντρών, των μεγάλων!

Οι γυναίκες γενικώς δεν βγαίνανε. Δεν μπορούσανε να πάνε κοντά να δουν παρά έβγαιναν και παρακολουθούσαν από μπαλκόνια και παράθυρα. Όσες δεν είχαν μπαλκόνια ή παράθυρα με θέα είχαν φίλες! Πηγαίνανε στα φιλικά σπίτια λοιπόν και κρεμόντουσαν σε μπαλκόνια και παράθυρα! Κάτι μου θυμίζει αυτό -εθνικές παρελάσεις κι εμβατήρια; ΄Ασε καλύτερα, δεν θέλω εμβατήρια! Θα το φανταστώ λοιπόν σαν αγάπη και καλοκαιρινό σινεμά! Σινεμά αγαπημένο, με τους κρεμαστούς τζαμπατζήδες του στη μάντρα με τ΄αγιόκλημα ...

 Έβγαινε τότε -εκεί στα Βουρλά- ένας με μια κουδούνα Φεσάρα τον φωνάζανε, μιλάω τώρα για τα Βουρλά της Μ. Ασίας, κι έλεγε ότι "στου "Ξύστρη" (Μπατής στο επίθετο) * το καφενείο θα παραστήσουμε την Γκόλφω" ή τον Καραϊσκάκη, ή τον Κατσαντώνη. Οι άντρες -οι μη συμμετέχοντες- πήγαιναν και στέκονταν γύρω γύρω "απ΄τη σκηνή" κι άκουγαν. Οι γυναίκες "μέσα" στα σπίτια, με τις φίλες τους, όλες μαζί,  γέμιζαν παράθυρα και μπαλκόνια. ΄Ετσι στηνόταν εκεί το σκηνικό μιας παράστασης. Και ήταν η παράσταση αυτή, η Ελλάδα, για κείνους τούς "πέρα"! Στήνονταν και γύρω-γύρω σημαίες ελληνικές κι άρχιζαν να λένε ελληνικά δημοτικά τραγούδια και να κάνουν ανα-παράσταση.

Κι άλλο όμορφο! Εκτός από τους άντρες τούς ντόπιους δηλαδή τούρκους -οι γυναίκες τους καθόλου ως γνωστόν δεν ξεμύτιζαν- έρχονταν και πολλοί επίσημοι Τούρκοι που τους προσκαλούσαν. Μάλιστα, τους έστελναν προσκλήσεις και τους καλούσαν επισήμως κι αυτοί όχι μόνο έρχονταν, όχι μόνο χαίρονταν, αλλά όταν "εμείς" οι Έλληνες αρχίζαμε τα χειροκροτήματα και τα ζήτω, οι Τούρκοι μαζί μας και ταυτόχρονα αυτοί φώναζαν "Γιασασίν Ελλάς"! Κι ήταν αυτό το "Γιασασίν Ελλάς" το "ζήτω η Ελλάδα" το δικό μας! Και το ΄λεγαν, το φώναζαν κι αυτοί, ναι!!!΄Ετσι έλεγε η γιαγιά μου η καλή.  Ήτανε σε τέτοιο σημείο η αγάπη μεταξύ τους και τίποτα κακό και πονηρό δεν τη σκίαζε! Κι δεν μας το είχαν απαγορεύσει αυτό έλεγε η γιαγιά μου και θάμαζε!!! Και δεν μας έλεγαν, συνέχιζε, "εδώ είναι άλλο κράτος είναι Τουρκία"! Ούτε έλεγαν ... "αν θέτε να απλώσετε τις ελληνικές σημαίες να πάτε στην Ελλάδα". "΄Οσο θυμάμαι κόρη μου, ποτέ δεν το έκαναν" μου ΄λεγε. Κι εγώ -βλέποντας τα μάτια της- την πίστευα,  όσο κι αν δεν καταλάβαινα τότε γιατί ... κρυστάλλιζαν παράξενα!

Όλοι μπορούσαν να "δένονται" και να μαθαίνουν, να κουβεντιάζουν τα πάντα και να είναι και με τους Τούρκους φίλοι. Και δεν υπήρχανε και πονηρίες, έλεγε η καλή μου η γιαγιά! Τόσο καλή που πολλές φορές σκέφτηκα ότι πρέπει να ΄χει "αγιάσει" ... αλλά Αγία Ελένη υπάρχει! Αν συνέβαιναν, έλεγε, τέτοια, υπήρχανε οι μεγάλοι - οι μεγάλοι στην ηλικία κόρη μου- τους οποίους σέβονταν οι άλλοι οι νέοι και του 'λεγε του νέου ο "παλιός" που ήξερε: "άκουσε εδώ, έμαθα ότι πέρασες και κοίταξες του Σαφάκ την κόρη, πρόσεξε καλά! δεν είναι της θρησκείας μας, το κατάλαβες;" Κι εκείνος το σκεφτόταν δυο και τρεις φορές. Και καταλάβαινε! Και συνετιζόταν!"

Η Τουρκία τότε, χωριζόταν σε τρία κύρια σημεία! ΄Ετσι την ήξερε η γιαγιά μου. Είχε την ανατολή, κι ήταν -για κείνη- όλη η ανατολή. Κι ήταν τα μικρασιάτικα παράλια,  Ερυθραία και Ιωνία, κι ήταν το δικό της σημείο. Έπειτα λέει, άρχιζε ένα άλλο σημείο από το Αϊδίνι και πάνω και έφτανε μέχρι την Άγκυρα. Υπήρχε κι άλλο ένα σημείο παιδάκι μου, στο οποίο ζούσαν και ζούνε -αναπολούσε- και σήμερα Έλληνες που έχουν εξισλαμιστεί,  κρυπτοχριστιανούς τούς λέγαμε ... κι ήξερα κάνα δυο απ΄δαύτους" και τι ν΄απόγιναν... Πέρασαν μια-δυο φορές για εμπόριο, απ΄τα Βουρλά. Ξέρεις, αυτοί ζούσαν στα βάθη της ανατολής. Εκεί όπου όχι μόνο δεν πήγε ο στρατός, μα και πόλεμος δεν έγινε. Δεν πήραν καν είδηση αυτοί ότι στην Τουρκία ήρθανε Τούρκοι- Έλληνες. Από το Αϊδίνι όμως και απάνω ζούσαν Έλληνες και Τούρκοι μαζί! Ναι σου λέω, στην ίδια συνοικία. Κι ήταν -στη σειρά-ένα σπίτι ελληνικό κι ένα τουρκικό. Κι όλοι ακολουθούσαν τα ήθη και έθιμά τους με αλληλοεκτίμηση. Για παράδειγμα, ραμαζάνι -Σαρακοστή δική μας- και τη ημέρα νηστεύουν -ούτε νερό δεν πίνουν- και κάνουνε προσευχή και με το πέσιμο της νύχτας τρώνε κι είναι σα να ΄χουμε γλέντι. Όταν λοιπόν είχανε την σαρακοστή τους, τους σέβονταν απόλυτα οι χριστιανοί που ήταν δίπλα τους και πρόσεχαν τα παιδιά τους την ημέρα να μην κλάψουν, να μην τα δείρουν, να μην φωνάξουν, γιατί ο Μουσταφά μπέι δίπλα κοιμόταν κι η Χανούμ του κοιμόταν δίπλα του. Τέτοια ήταν η ζωή κι η εκτίμηση μεταξύ των δυο λαών και ήτανε μια ζωή με ειλικρίνεια, με αγάπη, δεν ήτανε κατασκευασμένη".

"Με απλότητα παιδάκι μου, πίστευε και ο ένας τον άλλο. Εμείς, στο δικό μου το μέρος, δεν ζούσαμε μαζί με τους Τούρκους. Στα μικρασιάτικα παράλια, έως το Αϊδίνι ήταν χωριστά τα τσανάκια μας. Είχαμε και Τούρκους και Εβραίους και Αρμένιους, όμως ήτανε χωριστά. Να σου πω εκεί στα μικρασιατικά παράλια το πάνω χέρι το είχανε οι Έλληνες"...

Και που λες, όταν ήτανε απόκριες, ένα μήνα νωρίτερα, μαζεύονταν οι άνδρες όλοι ...

Καλή σας Κυριακή ...

κι ετοιμαστείτε για μουτσούνες, χαρταετό και τη Μπάμπω ... Α, και λαγάνα βέβαια!
Γαϊτανάκι έχομεν! Κοτζάμ Κυβέρνηση! Και το ΔΝΤ ... για κορδέλες!
Ε.-


*Ξύστρης:  Παρατσούκλι του Βουρλιώτη καφετζή και μακάρι να ΄ξερα πως του το χάρισαν και γιατί του το κόλλησαν...

Σημείωση: ΄Ολοι είχαν, ο καθένας το δικό του, παρατσούκλι, ταιριασμένο με τα κουσούρια του, το χαρακτήρα του, το σόι του, τη φάτσα τουκ, μοναδικό! Το ίδιο -παρατσούκλια- είχαν κι όλοι οι θείοι μου και θείες μου από τη μεριά της μαμάς μου κάτι που δεν άρεσε καθόλου μα καθόλου του μπαμπά μου!!! Γι΄αυτό και μας, μας απαγόρευε παντελώς να χρησιμοποιούμε (τα) παρατσούκλια ή -σαν παιδιά- έστω να παρατσουκλίζουμε τους άλλους, ακόμα κι αν αυτά ... ήταν χαριτωμένα ή χαρωπά!

Ιστορικές πηγές:
Η γιαγιά μου η καλή.
Οι διηγήσεις της.
΄Οσα -απ΄αυτές- κράτησε το μυαλό μου.
Και κάποιες χαμένες πια φωτογραφίες, τι κρίμα ...
Και κάποιες ακόμα που έβγαλα εγώ όταν -Πάσχα 2010- κατάφερα να κλάψω "εκεί"  για όσα έκλαιγε η γιαγιά μου από "εκεί"! Φωτογραφίες -δικές μου- που μάταια, προσπάθησα να τους δώσω ζωή ενώ αυτές μάταια προσπαθούν ζωή να δώσουν ...


ΚΑΙ ΚΑΤΙ ΑΚΟΜΑ ...

Νομίζω πως σας είπα ήδη ότι οι παροιμίες που αναγράφονται σαν τίτλοι στα παλιά και διάφορά μου, έχουν ρίζα τη γιαγιά μου, τον μπαμπά μου και τη μαμά μου ... Η "μετάφραση" της χρήσης τους επαφίεται σε υμάς! Το γεγονός πάντως παραμένει ένα! Μ΄αρέσουν οι παροιμίες! Συμπυκνωμένη γνώση τις βρίσκω! Κι όπως έλεγε ο πρώτος που ασχολήθηκε συστηματικά με τις παροιμίες ο φιλόσοφος Αριστοτέλη παροιμίες = επιβιώσεις παλαιότερης σοφίας "Παριμοίαι παλαιάς εισίν φιλοσοφίας εγκαταλείμματα περισσωθέντα διά συντομίαν και δεξιότητα" .

Σας τις αφιερώνω; Το είπα αυτό;